Laboratoriya ish №11 Mavzu: Tok manbaining E. Yu. K. ni kompensatsiya usuli bilan aniqlash Ishdan maqsad

Ishni bajarish tartibi

1. Sxema 3-rasmda ko’rsatilgan elektr zanjiri yig’iladi.

2. Ishni bajarishda olingan natijalarni qayd qilish uchun 1 va 2 jadvallar chiziladi.

1-Jadval

E0	Reoxorddan olingan elkalar uzunligi
1,018 V				ketma-ket	parallel
1
2
3

2- Jadval

	1- element	2- element	ketma-ket ulanadi	parallel ulanadi
			ketma-ket	parallel
1

3. K-qayta ulagich richagini 1-2 klemallarga surib zanjirga E.Yu.K. noma'lum bo’lgan element ulanadi.

4. Kalitni ulab, qo’zg’aluvchan D kontaktni reoxord bo’ylab surib shunday nuqta topiladiki, G-galvanometrdan tok o’tmasin, ya'ni galvanometer strelkasi nolni ko’rsatsin. Bu hol uchun reoxorddagi (AD) elka uzunligi 1-jadvalga yozib olinadi.

5. Qayta ulagich richagini 3-4 klemmalarga olib, zanjirga E.Yu.K. ma'lum bo’lgan normal element ulanadi. Yana D kontaktni surib galvanometrdagi tok kuchi qiymati nolga teng bo’lishiga erishiladi. Bu hol uchun o’lchangan yelka qiymati 1-jadvalga yoziladi.

6. 3 va 4 punktlarda ko’rstailgan tajribalar uch-to’rt marta takrorlanib, ulardan olingan yelka qiymatlarining o’rtachasi, ya'ni va hisoblanadi. Hisoblangan kattaliklar orqali (15) formuladan izlanayotgan manbaning E.Yu.K. aniqlanadi va olingan natija 2-jadvalga yoziladi.

7. element o’rniga ikkinchi noma'lum E.Yu.K.li element zanjirga ulanadi. Yuqorida ko’rsatilgan usul bilan uning ham E.Yu.K. aniqlanadi.

8. va elementlarni avval ketma-ket so’ngra parallel ulab hosil bo’lgan batareyalarning E.Yu.K. yuqoridagi kabi aniqlanadi.

Sinov savollari.

1. Elementning elektr yurituvchi kuchi deb nimaga aytiladi?

2. Tashqi kuch deganda qanday fizik kattalik tushuniladi?

3. Tok manbaining tuzilishini tushuntiring?

4. Qanday shart bajarilganda element qutblaridagi potentsiallar ayirmasi uning E.Yu.K. ga teng bo’lishini ko’rsatadi?

5. Nima sababdan voltmetr yordamida elementning E.Yu.K ni aniq o’lchash mumkin emas?

6. Kompensatsiya usulining mohiyati nimadan iborat?

7. Kirxgof qoidalaridan foydalanib (15) formulani isbotlang?

8. Veston normal elementning tuzilishini tushuntiring?