«Labguldoshlar Lamiaceae L. oilasi ayrim dorivor vakillarining bioekologiyasi»

2.2. LAMIACEAE OILASINING TUR VA TURKUMLAR ANIQLAGICHI

O‘simliklarni tur tarkibini aniqlashning muhim ko‘rsatkichlari avvalo, ildiz, poya, barg, gul va mevalariga qarab aniqlanadi. Bunda dastlab o‘simlikning qaysi oilaga mansubligi aniqlanadi. Buning uchun aniqlagichga kiritilgan oila «teza» va «antiteza», ya’ni «1», «+», «2», «+» va hokazolarda keltirilgan ta’riflar o‘rganilayotgan o‘simlik belgilariga taqqoslab tekshiriladi. Bunda 1, 2, 3, 4, 5 va hokazo raqamlar – teza va «+» esa antiteza hisoblanadi. O‘simlik belgilari teza yoki antitezada ko‘rsatilgan belgilarga mos kelishi shart. Tezadagi belgilarning teskarisi antitezada keltiriladi.

Biror o‘simlikning qaysi oilaga mansub ekanligini bilish uchun, avval teza o‘qiladi. U yerdagi belgilar o‘simlik belgisiga mos kelmasa antiteza o‘qiladi. Teza yoki antiteza belgisi o‘simlik belgisiga mos kelsa sahifaning o‘ng tomonida ko‘rsatilgan 2, 3, 4…10 va hokazo raqamlarga qaraladi. Undagi ko‘rsatilgan raqam sahifaning chap tomonida ham mavjud bo‘lib, shu raqam (teza) orqali aniqlash davom ettiriladi. Teza va antitezaning oxiridagi raqam o‘rnida izlanayotgan o‘simlik oilasining nomi ko‘rsatilgan bo‘lsa, aniqlash nihoyasiga etgan hisoblanadi. O‘simlik turkumi va turlarini aniqlashda ham teza hamda antiteza belgilaridan foydalaniladi. O‘simlikni to‘g‘ri aniqlash uchun uning barcha organlarining morfologik va anatomik belgilarini yaxshi bilish kerak.
Turlarning lotincha nomlari oxirida qisqartirilgan familiyalar ham bo‘lib, ular ushbu turni ilk marta aniqlagan mualliflar sanaladi.
LAMIACEAE – YALPIZDOSHLAR

Turkumlar aniqlagichi

1. 
   Gultoji 4 bo‘lakli, bo‘laklari yassi, deyarli to‘g‘ri, faqat bittasi
   

biroz enliroq………………………………............….....……………………….2
+ Gultoji 2 labli, zigomorf yoki yuqori labi yaxshi rivojlanmaganligidan bir labli bo‘lib ko‘rinadi………………………………………………………………….3

2. 
   Changchilari 2 ta. Gullari oq. Gulkosachabarglari mevalash paytida tikanga aylanadi.
   

14.