Lab ishlanma. An kim-12

 Na
2
SO
4
K
2
CO
3
Ca
3
(PO
4
)
2
) 
2.Nordon tuzlar- ikki yoki uch negizli kislotadagi vodorotning bir
qismini metall olishidan hosil bo‘lgan tuzlardir.(
 NaHSO
4
Ca(HCO
3
)
2
NaH
2
PO
4
) 
3.Asosli tuzlar - molekulasi tarkibida metall ioni, gidroksil gruppasi va 
kislota qoldig`i bo‘lgan tuzlardir.(
 Cu(OH)Cl Fe(OH)
2
Cl
)
4.
 
Qo‘sh tuzlar -
 
molekulasi tarkibida ikki xil metall ioni bilan bir xil kislota 
qoldig`i bo‘lgan tuzlardir.(
 KNaCO
3
K
2
SO
4
 • Al
2
(SO
4
)
3
NaAl(SO
4
)
2 
)
5. A
ralash tuzlar
-
Molekulasi tarkibida ikki xil kislota qoldig‘i bilan bir xil 
metall ioni bo‘lgan tuzlardir.(
 Ca(OCl)Cl )
6.Kompleks tuzlar - tarkibida kompleks ion bo‘lgan tuzlardir. 
(K
4
[Fe(CN)
6
] Na
2
[Zn(OH)
4
] ) 
Tuzlarni nomlashda o‘rta tuzlarda metall nomiga (valentligi) kislota
qoldig‘ining nomini qo‘shib aytish bilan nomlanadi: 
Na
2
SO
4
— natriy sulfat K
2
CO
3
— kaliy karbonat
Ca
3
(PO
4
)
2 
— kaltsiy fosfat 
Nordon tuzlarni nomlash uchun o‘rta tuzlar nomi oldiga “gidro” 
qo‘shimchasini qo‘shish kerak: 

---

Kuchkarov M.A. -23- Anorganik kimyo 
NaHSO
4
— natriy gidrosulfat Ca(HCO
3
)
2 
— kal’tsiy gidrokarbonat 
Na
2
HPO
4
— natriy gidrofosfat NaH
2
PO
4
— natriy 
digidrofosfat 
Asosli tuzlarni nomlash uchun tuzlar nomiga “gidroksi” qo‘shimchasini 
qo‘shish kerak: 
Cu(OH)Cl — mis (II) gidroksi xlorid 
Fe(OH)
2
Cl —temir (III) digidrosixlorid. 
Qoshaloq tuzlar avval valentligi katta metall, keyin valentligi
kichigining nomi va ohirida kislota qoldig‘ining nomi aytilishi bilan
nomlanadi:
NaAl(SO
4
)
2
– aluminiy natriy sulfat 
KNaCO
3
— kaliy-natriy karbonat 
Aralash tuzlar avval metall atomi, keyin katta oksidlanish darajasiga ega 
bo‘lgan kislota qoldig‘i nomi, kichik oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan kislota
qoldig‘i nomi aytilishi bilan nomlanadi: 
Ca(OCl)Cl – kalsiy gipoxloro xlorid.
Kompleks tuzlarni nomlashda avval kislota qoldig‘I (yoki neytral molekula)
ning lotincha soni, keyin uning nomi, metallning nomi (valentligi) va tashqi 
sferadagi metall (yoki kislota qoldig‘i) nomi aytiladi:
K
4
[Fe(CN)
6
] – geksasianoferrat(III) kaliy 
K
2
[PtCl
4
] – tetraxlorid platinat(II) kaliy
[CrCl
2
(H
2
O)
4
]Cl –dixlorotetraakva xrom (III) xlorid 
Barcha tuzlar qattiq moddalar bo‘lib, turli rangda bo‘ladilar. Ular
suvda eruvchanligi bo‘yicha yaxshi eriydigan (NaCl, KCl, NH
4
NO
3,
KNO
3
) , 
kam eriydigan (CaSO
4
, Ag
2
SO
4
, PbCl
2
) va juda kam eriydigan (CaCO
3
, 
BaSO
4
, CaSiO
3
) larga bo‘linadi.
Barcha tuzlar temperatura ta’sirida parchalanadi: 
Na
2
CO
3 
=Na
2
O + CO
2 
2Cu(NO
3
)
2
= 2CuO + 4NO
2
+O
2
Mg(HCO
3
)
2
= MgO +2CO
2
+H
2
O 
Nordon tuzlar ishqorlar va kislotalar bilan reaksiyaga kirishib yangi
o‘rta tuz va suv (kislota yoki oksidni) hosil qiladilar: 
NaHCO
3 
+ NaOH = Na
2
CO
3 
+ H
2
O 
NaHCO
3
+ HCl = NaCl + H
2
O + CO
2 
Asosli tuzlar ishqor ta’sirida asos va yangi tuz hosil qiladilar:
2Al(OH)SO
4
+H
2
SO
4 
= Al
2 
(SO
4
)
3
+2 H
2
O 
Tuzlar eritmalariga metallar ta’sir ettirilsa, o‘rin olish reaksiyasi, yangi
tuz va metall ajralib chiqadi: 
Fe + CuSO
4
= Cu + Fe SO
4 
Zn + 2AgNO
3
= Zn(NO
3
)
2
+ 2Ag