Lab ishlanma. An kim-12

10-tajriba. Natriy peroksidni termik parchalash yo‘li bilan kislorod 
olish 
Ishning bajarilish tartibi.
Probirkaga natriy peroksid solib, qizdirilganda 
quyidagi reaksiya boradi: 
Na
2
O
2
→ Na
2
O + O
2
Ajralib chiqayotgan kislorodni gaz o‘tkazgichli nay orqali suvni siqib 
chiqarish yo‘li bilan yig‘ib olish mumkin.
Natriy peroksidni suv ishtirokida parchalab kislorod olish 
Probirkaga suv solib, uning ustiga natriy peroksid solinadi. Bu paytda 
shiddat bilan kislorod ajralib chiqadi. 
Na
2
O
2
+ H
2
O → NaOH + O
2
Bu jarayon mis, nikel, kobalt tuzlari katalizatorligida tezlashadi. 
Tajriba uchun ishlatiladigan natriy peroksid atmosfera namligidan va 
karbonat angidriddan himoyalangan, yaxshi berk idishda saqlangan bo‘lishi kerak. 
Aks holda natriy peroksid quyidagi jarayon natijasida tajribaga yaroqsiz bo‘lib 
qoladi.
Na
2
O
2
+ CO
2
→ Na
2
CO
3
+ O
2
+113 kkал 
Vazifalar. 
Reaksiya tenglamalarini tenglang va xulosalarni yozing. 
11-tajriba. Xloratlarni termik parchalash yo‘li bilan kislorod olish 
Ishning bajarilish tartibi.
Kaliy xlorat haroratga bog‘liq holda turlicha 
parchalanadi. 356° C gacha qizdirilganda suyuqlanadi, 400° C gacha qizdirilganda 
quyidagi reaksiya bo‘yicha parchalanadi: 
KClO
3
→ KClO
4
+ KCl + O
2
Bu paytda birikma tarkibidagi kislorodning faqat uchdan bir qismi ajralib 
chiqadi xalos va suyuqlanma qota boshlaydi. Sababi, hosil bo‘lgan KClO
4
nisbatan 
barqarorroq va qiyin suyuqlanuvchi modda. 
Kaliy xloratni 500° C gacha qizdirilganda quyidagi jarayon amalga oshadi:
KClO
3
→ KClO
4
+ KCl
KClO
4
→ KCl + O
2
KClO
3
→ KCl + O
2
Tajribani gaz o‘tkazgichli nay o‘rnatilgan retortada bajarish mumkin. 
Reaksiya shiddat bilan borib, retortani yorilishiga sabab bo‘lmasligi uchun, 
qizdirayotganda ehtiyot bo‘lish kerak. 
Kaliy xlorat katalizatorlar (MnO
2
, Fe
2
O
3
, Cr
2
O
3
, CuO) ishtirokida ancha 
past haroratda (kaliy perxlorat hosil qilmay) to‘liq va oson parchalanadi: 
KClO
3
→ KCl + O
2
+ 82 kJ 
Marganets (IV) oksid qo‘shilganda kaliy xlorat 150-200° C dayoq 
parchalanadi. Jarayon quyidagi oraliq bosqichlardan iborat: 
KClO
3
+ MnO
2
→ KCl + MnO
3
→ KCl + MnO
2
+ O
2
+ 82 kJ 
Ikkita teshikli rezina tiqinning birinchi teshigiga gaz o‘tkazgichli nay, 
ikkinchisiga bir uchi bekitilgan va ichiga marganets (IV) oksid solingan egik nay 
o‘rnatiladi. Kaliy xlorat solingan probirkaning og‘zi tayyorlangan tiqin bilan 
bekitiladi.

---

---

Kuchkarov M.A. -49- Anorganik kimyo 
27-rasm. Vodorod peroksidni parchalab kislorod olish: 
1 — vodorod peroksidli probirka; 2 — gaz o‘tkazgich nay 
o‘rnatilgan probka; 
3 
— kislorod yig`ish uchun probirka.