L ya. Olimov psixologiya tarixi

22. LEONTEV ALEKSEY NIKOLAEVICh (1903-1979)

Mashhur rus psixologi 1920 yillar oxirida Vigotskiy bilan birga hamkorlikda madaniy-tarixiy konsepsiya g‘oyalarini amaliyotga qo‘llab oliy psixik funksiyalarni o‘rganuvchi qator tajribalar olib borgan (ixtiyoriy xotira va xotira jarayonlari). 1930 yillar boshida Xarkov faol maktabini boshqargan va faoliyat masalasini nazariy va eksperimental ishlab chiqishga dastlabki qadamni qo‘ydi. Natijada hozirgi zamon psixologiyasida tan olingan nazariy yo‘nalishlardan biri bo‘lgan faoliyat konsepsiyasini ilgari surgan. Psixologiyada A.N.Leontev kiritgan faoliyat tuzilishi asosida yangi psixologik sohalarga asos bo‘lgan barcha psixik hodisalar o‘rganilgan. Psixologiya borliqning faoliyat jarayonida psixikada aks etishi, paydo bo‘lishi va tuzilishi haqidagi fan deb qaralishi yuqoridagi konsepsiyaning mantiqiy davomi deb qaralgan.

23. 
    ANOXIN PETR KUZMICh (1898-1974)
    

Mashhur rus fiziologi. Mustahkamlashning yangi klassik (I.P.Pavlov) nazariyasidan farq qiluvchi o‘z shaxsiy nazariyasini taklif qildi. U mustahkamlashni shartsiz qo‘zg‘atuvchi ta’sirining natijasi emas, balki reaksiya haqidagi afferent signal deb qaraydi. Buning asosida u funksonal sistemalar nazariyasini ishlab chiqdi. Anoxinning nazariyasi tirik organizmning adaptiv mexanizmlari tushunchasiga yordam beradi.

24. PAVLOV IVAN PETROVICh (1849-1936)

Buyuk rus fiziologi. Nobel mukofoti lauriati, oliy nerv faoliyati ta’limoti asoschisi sifatida tarixga kirgan. 1904 yil ovqat hazm qilish va qon aylanish bo‘yicha olib borgan ishlari uchun Nobel mukofoti olgan. O‘z tekshirishlari jarayonida u atrof-muhiti ta’sirlari va hayvon faoliyati orasida o‘zaro ta’sir borligini isbotlagan. Uning ta’limotida tashqi dunyoning muayyan (shartsiz) qo‘zg‘atuvchilarga javoban hosil bo‘luvchi shartsiz tug‘ma reflekslar va boshida farqsiz bo‘lgan qo‘zg‘atuvchini shartsiz qo‘zg‘atuvchi bilan bog‘lanishidan so‘ng hosil bo‘lgan shartli reflekslar faoliyat birliklari deb olinadi. Nazariy qarashlarni rivojlantirish va tajribalarni tahlil qilish natijasida ikkita singnal sistemasi haqidagi nazariyani ishlab chiqdi. Bunga ko‘ra birinchi signal sistema sensor, ikkinchi signal sistemasi nutqiy tovushlar bilan bog‘liq. U analizator konsepsiyasini ishlab chiqdi, nerv tizimi tiplari haqidagi nazariyani ilgari surdi, xalqaro ilmiy maktab yaratdi.

25.