L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Taklif inflyatsiyasi
 
bu, mamlakat iqtisodiyotida tovar va xizmatlar taklifining 
kamayishi natijasida tovar va xizmatlar baholarining oshishidan paydo bo‛ladi. 
Bunday hollarda ortiqcha talab bo‛lmasa ham tovarlarning baholari oshib boradi. 
Hatto ish bilan bandlik va YaIM ishlab chiqarish kamaygan yillari tovarlarning 
bahosi oshadi. Jami taklif qisqarishining asosiy sababi mahsulot birligiga 
sarflangan xarajatlarning o‛sishi hisoblanadi. Bunda nominal ish haqi, xomashyo 
va yoqilg‛i narxlarining oshishi natijasida ishlab chiqarish tannarxi ham oshadi.
Taklif inflyatsiyasining kelib chiqishiga, shuningdek, taklif mexanizmining 
buzilishi ham ta’sir qiladi. Taklif mexanizmi esa tasodifiy holda asosiy ishlab 
chiqarish omillari bahosining keskin ko‛payishidan kelib chiqadi. Iqtisodchi 
olimlarning fikriga ko‛ra, taklif inflyatsiyasi o‛z-o‛zini cheklaydi. Ishlab 
chiqarishning pasayishi xarajatlarning qo‛shimcha o‛sishini cheklaydi, chunki 
ishsizlikning o‛sishi nominal ish haqining asta-sekin pasayishiga olib keladi. Talab 
inflyatsiyasini cheklash uchun esa maxsus chora-tadbirlar ko‛rish zarur bo‛ladi. 
Inflyatsiya darajasi yuqori bo‛lgan mamlakatlarda ishlab chiqarishning haqiqiy 
hajmi qisqarishi bilan bir vaqtda nominal hajmining ortib borishi kabi vaziyat sodir 
bo‛ladi. Daromadlarni ishlab chiqarish tomonidan ta’minlanmagan o‛sishi aholi 
qo‛lidagi pulning taklif qilinayotgan tovar va xizmatlardan oshiqchaligiga olib 
keladi. Bunday hol pul birligining xarid quvvatini pasaytiradi, bir miqdordagi 
pulga joriy yilda o‛tgan yildagiga nisbatan aholi kamroq mahsulot sotib oladi, 
ya’ni, uning real daromadi kamayadi. Misol uchun, joriy yilda aholining nominal 
daromadlari 30% ga ko‛paygan, narxlar darajasi 50% ga oshgan bo‛lsa, unda 

---

189 
aholining real daromadlari 20% ga kamaygan bo‛ladi. CHunki, narxlarning o‛sishi 
aholi pul daromadlarining o‛sishidan yuqori bo‛lgan (30% - 50%q- 20%).
Inflyatsiyani real daromadlar darajasiga ta’siri u kutilayotgan yoki 
kutilmayotganiga ham bog‛liq.