L. O. Daminov O’zbekiston respublikasi oliy va

Qo’lda qolip tayyorlash.
Yuqoridagi operatsiyalar qo’lda tayyorlanadi. Keng tarqalgani 2 opokali ikki 
qismdan iborat qoliplar. Buni asosan yuqorida ko’rib o’tdik. Bu usul 
hisoblanmaydi. Lekin bitta mahsulot chiqarganda, quymaning xarakteriga qarab, 
iqtisodiy ko’rsatgichlarga qarab qo’llanishi mumkin. 
Keyingi operatsiyalar uchun kerak bo’lgan qiytim kerak bo’lsa hisobga 
olinadi. 
Model
yasaladi. Bunda quyma cherteji o’lchamlariga metallni utirish usadka 
qiymati hisobga olinadi. Bunda sterjen quyish joylarini olish ham hisobga olinadi. 
Maxsus stol yuzasiga tag-taxta qo’yilib,unga model o’rnatiladi (4.12-rasm., 
a). Past opoka modelga kiygiziladi. Qolip materiali quymaga yopishmasligi, quyma 
yuzasi tekis chiqishi uchun model yuzasiga bir oz
toza qum
sepiladi. Qolip 
materiali opoq to’lguncha solinib
 shibbalanib 
boriladi. 
Qolipning gaz o’tkazuvchanligini oshirish uchun six-bigiz yordamida bir 
necha kichik kanalchalar ochiladi (rasm., b). 
Opoka ustiga modelning ikkinchi tag-taxtasi qo’yilib, birgalikda 180° ga 
aylantirib stolga qo’yiladi (rasm., v). 

4.4- rasm. Qum tuproqdan yasalgan qoliplarda quyma olish texnologiyasining 
sxemasi 
 
4.5- rasm. Mashinada qolip tayyorlash. 

---

Muallif: 
L.O.Daminov 
Qo’lda tayyorlangan ish unumi past, shibbalanishi har xil, yuqori darajadagi 
malakali ishchi talab qilinadi, aniqlik kichik, mahsulot tannarxi baland. Shuning 
uchun korxonalarda faqat mashinalarda yasaladi. 
Mashina yordamida opokalar mexanizmlarga qo’yiladi o’rnatiladi. Modelni 
unatish, quyma aralashmasini to’qish-sepish, aralashmani shibbalash, ymani 
qolipdan olish-hammasi mashina vositasida bajariladi. 
4.6-rasm. Qum otar mashinasi yordamida presslash sxemasi:
1 - tanasi; 2 - chumich; 3 - lentali konveyer; 4 - po’lat kojux; 5 - rotor; 6-elektr 
yurgizgich vali. 
Quyma qolip aralashmasini shibbalovchi mashinalar ishlash prinsiplariga 
ko’ra 3 turga bo’linadi: 1-