Л. М. Шипитсйна И. А. Вартанян анатомия, ФİЗİология ва патология eшитиш, нуқҚ ва кўриш органлари

Ёш
Нутқни ривожлантириш
9,5 ой - 1 йил 6 ой	Сўзлар: ма-ма, па-па, ба-ба, унй-диа, те-ча, ам-ам ва бошқалар. Ономатопоеик сўзлар: аw-аw , тик- ток , му-му ва бошқалар. Употребяют именителдаги барча отлар - ном номинатив ва бирлик "
1 йил 6 ой 1 йил 8 ой	Икки сўзни иборага бирлаштиришга уринишлар (онам, беринг!). Феълларнинг буйруқ майли ўзлаштирилади (бор, бор! Бер, бер! Ва ҳоказо), чунки у боланинг хоҳиш-истагини ифодалайди ва унинг учун муҳимдир.
1 йил 8 ой - 1 йил 10 ой	Кўплик шакллари пайдо бўлади
1 йил 10 ой - 2 йил	Луғат 300 та сўзгача боради. Сусчествител номлари - не - 63%, феъллар - 23%, нутқнинг бошқа қисмлари - 14%. Касаба уюшмалари йўқ. Саволларнинг биринчи даври: "Бу нима?"
3-йил	Ҳолларнинг пайдо бўлиши, феъл вақтлари (биринчи родюм - тион, кейин датив, инструментал ва таклиф - нй). Йил охирига келиб сўз бирикмаси, эргаш гаплар пайдо бўлиши - боғловчи ва олмошлар
4-5 йил	Тобе эргаш гапларнинг шарт шакли. Узоқ иборалар. Монолог. Тил ривожланишининг якуний босқичи. Саволларнинг иккинчи даври: "Нима учун?"

Дастлаб, боланинг лингвистик тузилиши бир - икки сўзли жумлалардан иборат (бу нақш Че - Ловекга хосдир). 12-18 ойлигида бола аллақачон катталар тилининг тузилиши овозини тўлиқ такрорлайди, болалар матритсасига ўрнатилади - тил тузилиши. Бир ярим йил ичида икки сўздан олдинги - кенгайтмалар сони ойлик 2-3 баробар ортади ва ИУ томонидан ишлаб чиқилган - вазиятни оғзаки ифодалаш механизми. Гапдаги сўзлар сонининг кўпайиши синтаксиснинг тузилиши ва кўринишининг мураккаблигига ёрдам беради.

Бола сўзларнинг морфологик қисмларини танлаганда, гаплар грамматик тузилишга эга бўла бошлайди. Аста-секин ўсиш имкониятлари туфайли эшитиш хотираси - тй ва визуал-мотор фикрлашни ривожлантириш аниқроқ - сўзларнинг няются мазмунли маъноси таъкидланган ва морфема усваи - ваются грамматик категория, тайёр нутқ эмас, ва.

ифодалаш усуллари. 3 ёшга келиб тилнинг грамматик тузилиши асослари ўзлаштирилади. Бундан ташқари, 3-5 ёшдан бошлаб, сўз яратишнинг аллақачон идрок этилган қоидаларига (тутун, скрабрил, қиморбоз, лой ясаувчи ва бошқалар) асосланган сўз ижодкорлиги мавжуд. Булар нафақат тил бирикмалари, балки боланинг когнитив ва лингвистик ривожланиш босқичлари.

Иккинчи босқичда нутқни ривожлантириш жараёнида унинг барча таркибий қисмлари: луғат, грамматика ва фонетика шаклланади. Он - бу жараённинг қайнаш мунтазамлиги ретсепт - Нажа шакл барқарор олдинда артиcулаторй нутқ (собиқ - сиқиш); нутқ моддий мавжуд болалар тушуниш миқдори у суҳбатда фойдаланади нима ҳар доим кўпроқ бўлади: вақт - Леач нутқ фонетик элементлар, улар тўғри талаффуз олдин болалар бошланади. Эшитмайдиганлар, ҳоро билан бола - шо оғзаки нутқ таълим, бу рақам бошқача: У ўтиб - колорит ва фаол луғатлар ҳажми деярли бутунлай бир хил - бер.
1000 сўз ва ундан кўп келади этся луғат, ўрганилган тушунчалар сони - ҳаётнинг 2-чи охири ва учинчи йил бошида жуда кенгайди . Кенгайтирилган синтез қайта - чевой фаолияти, болалар янада тўғри ибора қуриш бошланади. Нутқнинг якуний шаклланиши бола ҳаётининг 7-9 ёшида содир бўлади, аммо буларнинг барчаси кўп жиҳатдан уни ўраб турган психологик ва ижтимоий муҳитга боғлиқ.
12.4. Нутқ шаклланишининг физиологик механизмлари
онтогенезда
Буюк рус физиологи Иван Павлов РеА - гированиянинг учта даражаси орқали бизни ўраб турган дунёни биладиган одам, деб ҳисоблаган : (1) туғма жавоб; (2) ҳаёт тажрибасининг Ба - ве механизмида ишлаб чиқилган ; (3) тушунчаларни сўз шаклида ишлатиш.
Нутқни амалга оширишда врозҳ сифатида иштирок этиш акти - денне ва ривожланган рефлекслар.
Туғма бўлганларга, биринчи навбатда, нутқдан олдинги реактсиялар (қичқириқ, ғичирлаш, най, ғўнғирлаш) киради. Барча тўғри ривожланаётган болаларда улар бир вақтнинг ўзида ва бир хил шаклда пайдо бўлади - бу улар ўрганиш натижаси эмаслигини англатади. Ғувуллаш ҳатто туғилишдан карларда ҳам мумкин, гарчи у тез орада тўхтайди. ЖСТда - рйҳ дан туғма рефлексларнинг намоён бўлиши звукопод - Раžанж (2 ойдан 7 ойгача) артиcулаторй ми симулятсия қилиш пайтида - Мики бола ўз-ўзидан мос келадиган товушни чиқаради.
Аста-секин эшитиладиган товушлар ва бу товушларни талаффуз қилиш учун зарур бўлган лаблар, тил, томоқ ҳаракатлари ўртасида,
271 

шартли боғланишлар ўрнатилади. Энди нутқ товушини эшитиб, катталарнинг юз ифодаларини кўрмасдан, бола уни такрорлашга ҳаракат қилади - ономатопея шартли рефлекс характерга эга бўлади. Бу шартли бирикмалар жуда эрта ишлаб чиқарилган - биринчи ИУ доирасида - сятсй бола ҳаёти. Шартли рефлекс механизми сўзларни тушунишнинг ривожланишини ҳам таъминлайди . Павлов шартли қайта ўртоқлашди - инсон флексо первосигналне ва второсигналне. Биринчи нарса - сигнализатсия ҳайвонлар ва одамлар учун умумийдир, иккинчиси - сигнал хусусияти фақат одамлар учун. ъ