L. A. Djalilova

Nazorat savollari:
Qishki O'yinlarni o'tkazish to'g'risidagi qaror qachon qabul qilingan?
Birinchi qishki I Olimpiya o'yinlari qachon o'tkazilgan?
Qishki Olimpiya o'yinlari qandaj xususiyatlarga ega?
Nechanchi yilgacha qishki va yo/gi Oiimpiya o'yinlari bir yilda o'tkazilgan?
Nechanchi vilda yozgi va qishki Olimpiya o'yinlarining oralig'i 2 yilni tashkil etishi UVg'risida qaror qabul qilingan?
Olimpiya dasturiga kiritilishi uchun qishki sport turi jahonning nechta mamlakatida keng rivojlangan bo'lishi kerak?
XVII qishki Olimpiya o'yinlarida umumjamoa hisobida O'zbe- kiston lerma jamoasi nechanchi o'rinni egallagan?
Kyorling qachon va qayerda paydo lx>‘lgan?
Qachon snoubording musobaqalari ilk bor Olimpiya o'yinlari dasturiga kiritilgan?
Qishki Olimpiya o'yiniarida avoliar o'rtasida birinchi uch karra olimpiyachempioni kim bo'lgan?


?■>/!

16. 
    §. Kontinental va regional o‘yinIar
    

Hozirgi davrda Olimpiya sporti bilan bog'liq xalqaro kompleks sport musobaqalari quvidagi guruhlarga ajratiladi: Kontinental o‘v inlar, Regional o‘vinlar. Butunjahon l 'niversiadalari, Jahon yoshlar 0‘yinlari. Miliiy, diniy. kasbiy va boshqa xususiyatlarga ega o‘yinlar.
Kontinental o‘yinlar Osiyo, Amerika. Afrika qit'alarining MOQ assotsiatsiyalari tomonidan o'tkaziladigan xalqaro kompleks musobaqalardir. Kontinental o'yinlar tirkibiga Panamerika, Osiyo va Afrika o'yinlari kiradi. I larda bir qit'a mamlakatlarining sportchilari ishtirok etishi mumkin.
Oliinpiya sporti bilan bog'liq bo‘lgan uyushma va birlashmalar tomonidan milliy, diniy, kasbiy va boshqa xususiyatlarga ko‘ra hani turli musobaqalar muntazam ravishda tashkil etilmoqda. 1922-yiIdan 1934-yilgacha ayollar o'yinlari o'tkazilgan. Quyidagi xalqaro kompleks sport musobaqalari o'tkazilmoqda: tibbiv reabilitatsion yo‘nalishdagi o‘yinlar. kasbiy o“yinlar, o‘quvchi yoshlar o'yinlari. faxriylar o‘yinlari. tijorat yo'nalishidagi o‘yinlar, ayrim sport federatsiyalar o'yinlari. bo‘yi past odamlar o‘vinlari. ijtimoiy-madaniy yo'nalishdagi o'yinlar va h.k. Buiardan tashqari XOQ rahbarligida MDH, Boltiq va Rossiya hududlari davlatlarining (sobiq mustamlaka yoki ittifoq davlallar) hamdo'stlik davlatlar o'yinlari, xalqaro yoshlar 0‘yinlari 0‘tkaziladi. Olimpiya sporti bilan bogiiq xalqaro kompleks sport musobaqalari olimpizm g'oyalariga asoslangan.
Osiyo o'yinlari - Osiyo qit'asida XOQ va Osiyo Olimpiya Kengashi rahbarligida o'tkaziladigan xalqaro kompleks musoba- qalaridir (24-jadvaI).
I yozgi Osiyo o yinlari 1951 -yil Dehli shahrida (Hindiston) bo'Iib o‘tgan. Osiyo o‘yinIari 1951-yildan boshlab olimpiya sport turlari bo‘yicha har 4 yilda bir marta 0‘tkazilmoqda. Osiyo o'yinlari Olimpiya o‘yinlaridan 2 yil o‘tgandan so‘ng o'tkaziladi. O'yinlarda Osiyo mainlakatlarining havaskor sportchilari qatnashishi mumkin. Hozirgi davrda Osiyo oSinlarida 40 dan ortiq mamlakat sportchilari qatnashib, 42 ta sport luridan 470 ta medallar jamlanmasi uchun musobaqalar 0‘tkaziIadi.
Osiyo o‘yinlarining tarixi Uzoq Sharq chempionatlari bilan bog liq bo‘lib, ular 1913-vildan 1934-) ilgacha asosan Xitoy,
*aponiya va Filippin vakillari o'rtasida tashkil qilingan edi. Osiyo

0‘yin	Yil	Shahar, davlat	Davlat	Sport turi	Sportchi^ soni
1	1951	Dehli. Hindiston	11	6	500
11	1954	Manila. Filippin	._ 18	8 _	1241
111	1958	Tokio, Yaponiva	20	13	1692
IV	1962	Jakarta. Indoneziya	17	13	1527
V	1966	Bangkok, Tailand	18	14	2500
vi	1970	Bangkok. Tailand	18	.13	2500
VII	1974	Texron, Eron	25	16	3000
VIII	1978	Bangkok. Tailand	25	19	4000
IX	1982	Dehli, 1 lindiston	33	21	4500
X	1986	Seul. Janubiy Koreva	27	25	4839
XI	1990	Pekin, Xitoy	37	_ 27	6122
XII	1994	Xirosima. Yaponiya	42	34	7300
XIII	1998	Bangkok, Tailand	4J	36	9141
XIV	2002	Pusan, Koreya	44	38	9919
XV	2006	Doha. Qatar	45	37	8753
"XVI	2010	Guanchjou. Xitov	45	42	9704
XVII	2014	lnchxon. Jan. Koreva	45	42	9700

Hozirgi davrda Osivo Oliijtpiya Kengashiga Osiyo qit'asidan 44 ta davlat, jumladan. Markaziy Osiyo mintaqasidan beshta mustaqil


326

0‘rin	Mamlakat	oltin	kumush	bronza	Jami
1	Xitoy	125	83	... 58	266
2	Yaponiya	64	75	79	218
^3	Janubiy Koreya	63	56	64	183
4	QozogUston	25	26	26	77
5	O'zbekiston	10	11	19	40
17	Turkmaniston		3	3	7
23	Qirg'iziston	0	4	5	9
32	Tojikiston	_0_	0	2 | 2

XIU vozgi Osiyo o'yinlari 1998-yil 6-20-dekabr kunlari Bangkok shahrida (Tailand) o'tkazilgan. O'yinlarda 41 ta mamlakat- lardan 6554 sportchi qatnashgan. O'yinlarda 44 ta sport turi bo'yicha musobaqalar o'tqazilgan 379 ta oltin. kumush va 478 ta bronza medal- lari uchun kurash olib bordilar. Rcspublikamiz sportchilari Bangkokda o'tkazilgan XIII Osiyo o'yinlarida O'zbekiston terma jamoasi qit'aning 41 mamlakatlari orasida 10-o'rinni egallagan (jadvalni qarang).

14. 
    yozgi Osiyo o'yinlari Pusan shahrida (Janubiv Koreya) 2002-yiI 29-scntabr- 14-oktabr kunlari oTka/ilgan. 0‘yinIarda Osiyo qit'asining 44 mamlakatlaridan 7711 nafar sportchilar ishtirok etgan. Musobaqalar 38 sport turi bo‘yicha 419 ta medallar jamlamasi uchun olib horilgan.
    

327

0‘rin	Mamlakat	oltin	kumush	hronza	Jami
1	Xitov	129	78	67	_ 274
2	Janubiy Koreya	65	46	53	164
a	Yaponiya	52 ^	61	. 68	181_
4	Tailand	24	26	40	90^
5	Qozog"iston	24	24	30	78
10	O‘zbeklston	6	22	12	40
23	Turkmaniston	J	0	1	^2 -1
24	Qirg* iziston	0	3	3	6 J

vozgi Osiyo o'yinlari Doha shahrida (Qatnr) 2006-vii 1-15- dekabr kunlari o"tkazilgan. O'vinlarda 9520 nafar sportchilar qatnashgan. Musobaqalarda 39 sport turlari bo'yicha 424 medallar jamlamasi uchun bo*lib o'tgan. yozgi Osiyo o‘yinlari 2010-yiI 12-27-noyabr kunlari Ciuanjou (Xitoy). O'yiniarda 45 ta mamlakatdan 9704 sportchi ishtirok etgan. yozgi Osiyo o'yinlari 2014-yil 19-sentabr - 4-oktabr kunlari Inchxon shahrida (Janubiy Koreya) o'tkazilgan. O'v inlarda 45 ta mamlakatdan 9700 sportchi ishtirok etgan (quyidagi jadvaUami qarang). XTV yozgi Osivo o'yinlarining natijalari O'rin	Mamlakat	oltin	kuniush	bronza	Jami
1	Xitoy	150	84	74	308
2	Janubiy Koreva	96	80	84	260
3	Yaponiya	44	74	72	190
4	Qozog'iston	20	26	30	76
5	O'zhekiston	15	12	24	51
20	Qirg'iziston	2	4	6	12
25	Turkmaniston	1	2	1	4
28	Tojikiston	o ....	2	4	6

O ‘rin	Mamlakat	oJtin	kumush	bron/a	Jami
-■ 1 '	Xitoy	163 *	88	63	316
2	Janubiy Koreya	58	52	82	192
3	Yaponiya	50	71	78	199 1
4	Qozog'iston	23	20	42	85
7	OVbekisfon	11	14	15	40
24	Tojikiston	2 ,	0	2	4
28	Qirgi/iston	o /	2	6	8
33	Turkmaniston	0	1	0	1

XVI jozgi Osiyo o'yinlariniiig umumjamoa medallar hisohi O'rin	Mamlakat	oltin	kurnush	bronza	Jami
1	Xitoy	199	119	98	416
2	Janubiy Koreya	76	65	91	232
3	Yaponiya	48	74	94	216
4	Hron	20	14	25	59
5	Qozog'iston	18	23 ,	38	79
6	Hindiston	_ 14	17	33	64
T	T ayvan O'zbekiston	— V .	16 ]	38	67
s			22	23	56

XV'II yozgi Osiyo o'yiniarining uiuumjamoa mcdaliar hisobi O'rin	Mamlakat olfin		kuinush	bronza	Jami
1	Xitoy	151	108	83	342
2	Janubiy Koreya	79	71	84	234
	Yaponiya	47	76	77	200
4	QozogMston	28	23	33	84
5	Eron	21	18	18	57
6	Tailand	12	7	28	47
7	KXDR	11	11	14	36
8	Hindiston	11	10	36	57
9	Tayvan	10	18	23	5!
10	()alar	10	0	4	14
11	O'/hekistoii	9	14	21	44

320