Kurs loyihasi Mavzu: Burg‘ulash – portlatish, qazib olish –yuklash va transport vositalarini tanlash va hisob kitobini qilish

1. Karerning bosh parametrlari.
Konni yoki uning bir kismini bitta karer bilan qazib olinsa, u karer maydoni deb aytiladi. Karer maydonining plandagi va chukurlikdagi ulchamlarini tavsiflovchi geometrik shakl uning xajmi xisoblanadi. Uning tarkibiga karer tashkarisiga chikarib tashlangan koplovchi jinslar, sanoat maydonchasi va boshka ishlab chikarish kurilmalari joylashgan chegara, ya’ni karerning er shaxobchasi kiradi. Oldin aytib utilganidek, karerdagi tog‘ jinslarini kazish ishlari plandagi ustki tabalarning pastki tabaqalargadan uzib ketishi orkali tabakalanib olib boriladi. Tabaqalarga kupincha gorizontal buladi. Ayrim xollarda ogma uyumlarni kiya tabaqalarga, tik joylashganlarini —tik tabaqalarga yordamida qazib olinadi.

Umumiy xolda tabaqalarga pog‘onaga karaganda juda keng ma’noli tushuncha xisoblanadi. Pog‘ona —bu zinasimon shaklga ega tog‘ jinslarini aloxida qazib olinadigan tabaka kismi. Kup tarkalgan gorizontal va kiya tabakali kazish ishlari sharoitga muvofik ravishda gorizontal va kiya pog‘onalarga tugri keladi, ya’ni balandligi (tabaka kalinligi) va plandagi ulchamlari bir xil buladi. Gorizontal tabaka balandligi katta bulganda (50— metrgacha) uni kiya pog‘onalar, tik tabaqalargani esa gorizontal pog‘onalar yordamida kazish mumkin.