|
Жумыстын обиекти: Спорт тренировкаларында жыллык таярланыудын баскышларын шолкемлестириуде усыллары.
Жумыстын предмети:Жарысларды шолкемлестириуде тарбиялык жумысларды алып барыу усылларынан пайдаланыу тийкарында жас споришыларды таярлау методикасынын натийжелилиги.
1
I.I Баскетбол ойныны тарийхи хам онын кагыйдасы
Баскетбол инглиз тилинен баскет-себет,бол-топ деген мәнисти билдиретуғын спорт тури.3, метр бәлентликтеги себетли қалкаға топты таслап ойналатуғын командалық ойын.Баскебол машғулаты хәм жарыслары ушын төртмуйешли майданша өлшеми 28*15м,яки зал бәлентлиги 7метр талап етиледи.Хәр бир командада 12 адамнан ибарат болып,майданданға хәр командадан 5ойыншыдан тусириледи.ойыншыларды алмастырыға болады.Кайсы команда қарсыласының себетине көп топ түсирсе,сол команда утқан есапланады.Ойында себетке түсирилген топ ушын 2очко,жарима түсирилген топ ушын 1 очко ,жаримадан тысқары дағы ушын 3 очко бериледи. Ерлер 40 минут,хаял-қызлар 36 минут,15-16 жас өспиримлер хәм кызлар 30-минут,13-14 жасар ул хәм қыз балалар ушын 24 минут ойналады.Ойын 2 бөлимнен ибарат болып,арада 2 м нут дем алынады.Белгиленген ўақытта командалар очкосы тең болып қалса ,бир команда жеңип шыққанша 5 минуттан косымша ўақыт бериледи.Себетке топ таслаў фикри өтген заманлардан басланған.Буннан 1000 жыл бурын норман халықларына бул ойын таныс болған.Буннан тысқары ,Орайлық хәм Кубла Америкада Майя,Атцек,Инк,Флорида халқы да ойнаған.Баскетбол ўатаны АҚШ, оның атасы Жеймс -Нейсмит болып есапланады. Ол биринши болып ойын қағыйдасын ишлеп шыққан, 1894-жылы бул қағыйда тастыйықланып,рәсмий тән алынды хәм баскетбол туўылған жыл деп есапланып келген.Ойын 19 әсирдиң ақырында пайда болған.Спрингфилд халык аралық машғулатлар мектебиниң дене тәрбия оқытыўшысы ,бир ўақытлары әжайып регбиши хәм гимнастикашы болған Жеймс студентлерди еледе шынықтырыў мәқсетинде залда ойнайтуғын жаңа
2
ойын ойлап тапты.Ол топты таслаў арқалы студентлердиң мергенлигин
тексерип көриў ушын қараўылдан еки бос қуты алып келип бериўди илтимас қылды.Қуты таба алмаған қараўыл еки мийўе салынатуғын себет келтирди.Себетлердиң бийиклиги 3,05 метр болған залдың еки тәрепиндеги балконға орналастырылған.Сол ўакыттан баскетбол пайда болған.Нейсмит леп шықты хәм 1891- жылы 21-декабрьде Спиргфилд мектебиниң залында биринши мәретебе баскетбол ушырасыўы өткерилди.Жәми 18 студент болып,ойында хәр бири 9 адамнан ибарат адам болып ,2да катнасты.Баскетболдын дәслепки қағйдалары 13 бөлимнен ибарат болып,айырымлары хәзирге шекем сақланып қалған.1893 -жылы себетлерди турли темир шеңберге алмастырды.1895-жылы олар шитлерге орнатылды.дАрадан еки жыл өткен соң ,хәр бир командада 5-кисиден майданға шығатуғын болды.1893-жылы франциялық Мель Риду Спрингфилд коллежин питкерип ,ўатанына кайтып,аўылласларын жаңа ойын менен таныстырды хәм баскебол ойыны Европаға тарқала баслады.1894-жылы Боб Гейли қытайлықларды,Дункан Петтон болса баскебол ойыны менен таныстырды.
Халық аралық баскетбол федерациясы FIBA 1932-жылы түзилип,оған 1991-жылдап 177 мәмлекет ағза болған. Баскетбол 1936-жылдан баслап олимпиа ойынларына дәстурине киритилген.1950-жылдан баслап баскетб ол бойынша жәхән чемпианаты өткерилип келмекте . 1927-жылы сентябрьде Женева дене тәрбия мектеби ашылды хәм Спринг коллежи оқытыўшысы доктор Элмер Бери мектеп директоры етип тайынланды.Усы мектеп питкериўшилери арқасында баскетбол Латвия,Литва,Италия,Франция Чехословакияда ен жайдырылды.Көп мәмлекетлерде баскетбол ассоциациясы шөлкемлестирилди.1932-жылы 18-июньда Женевада миллий
3
баскетбол ассоциациясының дәслепки халықаралық конференциясы
өткерилди хәм онда Халык аралык FIBA баскетбол федерациясы шөлкемлестирилди.
1999-жылға келип FIBA ға ағзалар саны 180 нен асып кетти.1936-жылы Берлин олимпиадасынан баслап ,баскетбол олимпиадалар дәстуринен орын алды.1935-жылы Европа ,1950-жылдан жәхән чемпианатлары өткерилмекте.Хаял- кызлар баскетболы 1976-жылы Монреалдағы Олимпиадада дебютини белгиледи.АКШ дүньядағы ең күшли Баскетбол командасы болып есапланады.Жәхәндеги ең кушли баскетбол лигасы Миллий Баскетбол Ассоциациясы болып есапланады. Өзбекстанда баскетбол 1913-1914 –жылларда баслағаны хаққында мағлыўматлар бар.Лийкин журтымызда 1920-жыллардан кейин хақыйқый раўажлана баслады.1920-жылы биринши баскетбол командасы Ферғана хәм Ташкент қалаларында дүзилди. Кейинрек Совет дәўири бириншилигинде «Университет» ерлер командасы, «Мийнет» командасы,кейинрек «Скиф» хаял-қызлар командасы республикамыз шанын қорғады.
Өзбекстанда баскетбол 1921-жылдан баслап ойнала баслаған.Өзбекстанлы Равиля Салимова спорт устасы,3мәртебе жәхән ,6 рет Европа чемпионы ,А.Жармухамедов бирнешше рет Олимпия,Европа хәм жәхән чемпионлары болған. Өзбекстанлы баскетболшы кызымыз Елена Тарникиду 1992-жылы Барселона қаласында өткерилген Олимпия ойынларында чемпиолықты қолға киритген. Баскетбол бойынша Өэбекстан Республика Федерациясы тәрепинен жоқары лига жарыслары шөлкемлестирилмекте.
4
5
Do'stlaringiz bilan baham: |
