Kurs ishi mazmuni

3.2.Rentabellik ko’rsatkichlari, ular mazmuni va tahili.
7- jadval
Rentabellik ko’rsatkichlarining o’zgarishi, %

Ko’rsatkichlar	Hisobot davri boshiga	Hisobot davri oxiriga	Farqi (+,-)
1	2	3	4
1. Maxsulot sotish rentabelligi, %	38,11	-
2. Uzoq muddatli aktivlar rentabelligi, %	4,26	-
3. Jami aktivlar rentabelligi, %	2,72	-
4. Xususiy vositalar rentabelligi, %	5,31	-

7-jadvaldan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, 2019-yil jamiyatning moliyaviy natijalari to’g’risidagi hisoboti (F-2 shakl) asosan yil so’ngida sof foydaga erishilmagani bois, rentabellik ko’rsatkichlarini yil so’ngiga nisbatan qiyoslashning imkoni bo’lmadi. 2019-yil boshida maxsulot sotish rentabelligi 38.11 %, uzoq muddatli aktivlar rentabelligi 4.26%, jami aktivlar rentabelligi 2.72%, xususiy vositalar rentabelligi 5.31%ni tashkil etgan bo’lsada, yil so’ngida sof foyda shakllanmagani bois, rentabellik ko’rsatkichlari 0 ga teng bo’ldi.

Xulosa va takliflar
Zamonaviy iqtisodiy infratuzilmaning eng muhim vazifasi jamiyatning barcha sohalarining bir maromda ishlashini taʼminlash, ishlab chiqarish va umuman iqtisodiyotni rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratishdan iborat. Shu bilan birga, transport, ayniqsa, temir yoʻl transporti Oʻzbekiston sanoat va ijtimoiy infratuzilmasining asosiy tarkibiy qismi vazifasini oʻtaydi. Temir yoʻl transport tashkilotlari yuklarni va yoʻlovchilarni tashish, ularni yoʻlda saqlash, turli yuklarni yuklash va tushirish, kerakli vagonlarni taʼminlash, ularni tozalash va poyezdga qoʻshish, umuman transport jarayonini taʼminlaydi.
Temir yoʻl transportining ishlab chiqarish va iqtisodiy faoliyati samaradorligini baholash usullarini ishlab chiqish fan va texnika yutuqlariga asoslanadi, ishlab chiqarishni tashkil etishning yangi usullarini joriy etish, temir yoʻl transportining ichki jarayonlarini tashqi subyektlar bilan hamkorlikda tartibga solishning iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirishdan iborat boʻladi. Temir yoʻl transporti zamonaviy iqtisodiyotning asosidir. Shu maʼnoda u bozor munosabatlarining obyekti boʻlib xizmat qiladi, iqtisodiyotning barcha tarmoqlari, korxonalari, ularning birlashmalari va majmualarining faoliyat koʻrsatishi va rivojlanishi ularning samarali faoliyatiga bogʻliq. Mamlakat iqtisodiyotiga salmoqli hissa qoʻshganiga qaramay, temir yoʻl transporti muayyan qiyinchiliklarni boshdan kechirmoqda: bugungi kunga kelib, asosiy vositalarning maʼnaviy va jismoniy eskirishi muammosi oʻz ahamiyatini yoʻqotmadi. Temir yoʻl transportining asosiy vositalarini texnik rivojlantirish surʼatlarining pasayishi ularning ishonchliligini pasaytiradi va yuk tashish sifati parametrlari oʻrtasidagi nomuvofiqlik va transport bozorida temir yoʻl transportining raqobatbardoshligini pasaytiradi. Mijozlar transport xizmatlarining samaradorligi, sifati va shunga muvofiq raqobatbardoshlik koʻp jihatdan transport jarayonlarining sifati va texnik vositalarning ishonchliligi bilan belgilanadi. Texnik vositalarning eng muhim operatsion koʻrsatkichlarga taʼsirini baholash temir yoʻl transporti xarajatlarini optimallashtirishning istiqbolli yoʻnalishi boʻlib, yuk va yoʻlovchi tashishni amalga oshirishda samarasiz xarajatlarni kamaytirish boʻyicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish va qabul qilish imkonini beradi. Transport ishlab chiqarishi bozor iqtisodiyotining asosi hisoblanadi. Shu maʼnoda, u bozor munosabatlarining obyekti boʻlib, uning samarali ishlashi transport, korxonalar, ularning birlashmalari va komplekslari xizmat qilgan iqtisodiyotning barcha tarmoqlarining normal ishlashi va rivojlanishiga bogʻliq. Transport ishlab chiqarish tartibga solinadigan bozor munosabatlarining bir mavzu sifatida harakat, ayniqsa, transport uchun talab shakllantirish va transport oʻzaro usullari oʻrtasida ularning taqsimlashda, transport va yuk egalari oʻrtasidagi oʻzaro manfaatli iqtisodiy va huquqiy munosabatlarni tashkil etishdan iborat.
moliyaviy ko‘rsatkichlaring moliya bozorlarining iqtisodiyotni rivojlantirishdagi oʻrnini oshirish uchun buxgalteriya hisobi prinsiplarining asosiy tamoyillaridan bo’lmish hisobot davrida daromad va xarajatlarning muvofiqligini ta’minlash prinsipini har tashkilot keasimida tizimli yo’lga qo’yish lozim. Aks holda yuqoridagi jadvallar misolida yil so’ngida jamiyat rentabelligining yo’qolib qolishi holatlariga duch kelish mumkin.
Bundan tashqari, zamonaviy transport bozorida temir yoʻl transporti tashish hajmi va geografiyasi jihatidan yetakchi oʻrinni egallaydi. Biroq, bu haqiqat moliyaviy va iqtisodiy koʻrsatkichlar yuqori darajada kafolat bermaydi. Narx turkum boshqarish tarif indeks darajadagi doirasida bo’lishi mumkin. Transportning ayrim turlarining ijtimoiy ahamiyatidan kelib chiqib, tijorat samarasizligiga qaramay, ularni ijroga olish zarur boʻlib qoladi. Eng yirik xolding kompaniyalarining xorijiy va mahalliy biznes tajribasini toʻplash, sifat menejmenti, ishlab chiqarish tamoyillari, biznes jarayonlarini qayta tiklash mexanizmlari asosida yuqori samarali, mijozlarga yoʻnaltirilgan, ijtimoiy masʼuliyatli biznes yoʻnalishi tanlashadi. Rivojlantirish, yangi bosqichida maqsadli transport ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va uzoq muddatda raqobatbardoshligini saqlab haqida oʻylash, kompaniyaning ish jarayonlarini uzluksiz va har tomonlama optimallashtirish, boshqaruv tamoyillari takomillashtirish hisoblanadi.


Adabiyotlar ro’yxati

1. 
   Vahobov A.V., Ishonqulov N.F., Ibroximov A.T. “Moliyaviy va boshqaruv tahlili”.
   
2. 
   A.A. Karimov, F. Islomov, A. Avloqulovlarva boshqalar. va moliyaviy faoliyati tahlili.
   
3. 
   Karimov A.A. va boshqalar. Buhgalteriya xisobi.-T.: SHarq 2004,-45 b.
   
4. 
   Halqaro moliya va xisob” ilmiy elektron jurnali. № 3, iyunь, 2020 yil 1 I.f.n., dots. A.A.Botirov, B.J.Boyev, D.X.Mutalipova Toshkent moliya institute 5. S.Elmirzayev va boshqalar. Moliya bozori. Darslik. Iqtisod-moliya. Toshkent. 2019. 298-bet. 6. S.P.Abdullaev. Mamlakatimizda iqtisodiy oʻsishni ta’minlashda moliya bozori salohiyatidan foydalanish yoʻnalishlari. «Xalqaro moliya bozorlariga integratsiyalashuv sharoitida Oʻzbekiston bank-moliya sohasini modernizatsiyalashning zamonaviy tendensiyalari»” mavzusida tashkil etilgan xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi. 2015. https://uba.uz/uz/press_center/publications/3054/38260/
   
5. 
   Sh.Shoha’zamiy. Moliya bozori va qimmatli qog‘ozlar. Darslik.-T.:”Fan va texnologiya”, 2012. 289-bet