Kurs ishi mavzu: Mis qarshilikli metran-243 turidagi termometrlarning tuzilishi va tekshirish usullari qarshi – 2021 kirish

Mis qarshilikli metran-243 turidagi termometrlarning tuzilishi va tekshirish usullari.



Bunday termometrlar termistrlar yoki termorezis- torlar deb aytiladi. Termorezistorlarning sezgir elementi mis, marganes, magniy, nikel, kobalt va boshqa metallaming oksidlaridan tayyorlanadi. Ikki-mch oksidlar aralashmasi bog'lovchi qo'shimchalar bilan maydalanadi, toblanadi va kuydiriladi, ular silindrcha, shayba- cha va sharcha nunchoqli shakliga keltiriladi. Sezgir elementlari uchlariga kontaktlar kavsharlanadi.
Metrologik baza bilan ta'minlash. Turli oqim o'lchagichlarni sozlash va tekshirish uchun zarur bo'lgan namunaviy oqim o'lchagich uskunalari murakkab va qimmat, ayniqsa katta kalibrlangan xarajatlar bilan. Ularning soni mamlakatda nisbatan kam bo'lib, ular asosan suv oqimi va suv hisoblagichlarini tekshirish uchun mo'ljallangan. Faqat SU ga ega bo'lgan oqim o'lchagichlar namunaviy oqim o'lchash moslamalarini o'rnatishni talab qilmaydi, chunki ularning ko'p navlari uchun ularning oqimi va kengayish koeffitsientlari ISO 5167 xalqaro standartida va boshqa ISO tavsiyalarida eksperimental ravishda o'rnatildi va normallashtirildi. Ularning asosida alohida mamlakatlarda CS bilan oqim o'lchagichlardan foydalanish qoidalari chiqariladi.
Mis qarshilik termometrlarining sezgir elementi 0,1 mm diametrli, karkasga bir necha qavat o‘ralgan, izolatsiya qilingan mis simdan tashkil topgan. Sim qavatlari o‘zaro va karkas loki bilan mahkamlanadi. Simning ikkala uchiga 1—1,5 mm diametrli mis quloqchalar kavsharlanadi. Sezgir elementni himoya qobig‘iga, undan keyin tashqi himoya g‘ilofiga joylashtiriladi, uning ishchi qismidagi tashqi diametri 10, 14 yoki 21 mm ga teng, umumiy uzunligi 2000 mm gacha.
Qurilma erishilgan aniqlikka qadar ishlaydigan vaqtga qarab hisoblanadi. Bu vaqt qurilmaning turiga va undan foydalanish shartlariga bog'liq. Ba'zi oqim o'lchagichlar va ularning harakatlanadigan qismlari bo'lmagan elementlari juda uzoq vaqt davomida ishonchli ishlashi mumkin. Shunday qilib, Sankt-Peterburgning suv ta'minoti liniyalariga o'rnatilgan Venturi quvurlari 60 yildan ortiq vaqt davomida to'g'ri ishlamoqda.

Doimiy harakatlanuvchi korpusga ega qurilmalardan har xil turdagi takometrik oqim o'lchagichlari katta ahamiyatga ega: turbin, to'p va kamerali (aylanuvchi, oval tishli va boshqalar), ikkinchisi gaz, neft mahsulotlari va boshqa suyuqliklar hisoblagichlari. Turli xil fizik hodisalarga asoslangan turli xil qurilmalar orasida elektromagnit oqim o'lchagichlari ko'pincha elektr o'tkazuvchan suyuqliklarning oqimini va suyuqlik va qisman gazni o'lchash uchun ultrasonik (akustik turini) o'lchash uchun ishlatiladi. Suyuqliklar va gazlarning past oqim tezligini o'lchash uchun termal usullar kamroq uchraydi.

Ammo takometrik oqim o'lchagichlari va harakatlanuvchi rotorli hisoblagichlar, o'lchangan moddaning tozalik darajasiga va uning moyliligiga qarab ancha qisqa umrga ega. Texnik sharoitda ba'zi turbinli oqim o'lchagichlar normal ishlashning olti yillik qiziqarli muddatiga ega.
Atmosfera bosimida haroratni o‘lchash uchun mo‘ljallangan termometrlar maxsus perforatsiyalangan tashqi himoya g‘ilofiga ega. Mis termometrlar -50 dan + 180 °C haroratni o‘lchash uchun ikki xil darajalash bilan chiqariladi:
23 darajaligi — 0 °C da R0=53 W qarshilik bilan;
24 darajaligi — 0 °C da R0 = 100 W qarshilik bilan.
R₀ ning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari ± 1% ni tashkil etadi. R₁₀₀/R₀ qarshiliklar nisbati II klass termometrlarda 1,426 ± 0,001 va III klass termometrlarda 1,426 ± 0,02 ga teng bo‘ladi.
Platinali termometrlarning sezgir elementi ikkita yoki to‘rtta keramik karkas 1 ning kapillar kanallarida joylashgan ketma-ket ulangan spirallar 2 dan tashkil topgan.
Qurilmaning tezligi yoki uning yuqori dinamik xususiyatlari. Ushbu talab oqim o'lchagich avtomatik boshqaruv tizimlarida ishlatilganda va tez o'zgaruvchan oqimlarni o'lchashda muhimdir. Ishlash vaqtini qurilmaning doimiy T qiymati bilan, ya'ni uning o'qishlari q1 dan 2 q gacha keskin o'zgarishi bilan   q2  q1 qiymatining taxminan uchdan ikki qismi bilan baholash qulay. Issiqlik oqim o'lchagichlari uchun o'nlab soniya bilan o'lchanadigan turbinadan T gacha bo'lgan soniyaning yuzinchi (va hatto kamroq) qismlari bilan o'lchanadigan T dan juda yuqori tezlik darajasi mavjud
Karkas kanallari keramik kukun 3 bilan to‘ldiriladi, bu kukun izolator bo‘lib xizmat qiladi va spirallarning prujinaga o‘xshash egiluvchanligini ta’minlaydi. Spiral uchlariga platinali yoki iridiy-radiyli (60% radiyli) simdan qilingan quloqchalar 4 kavsharlangan. Keramik karkasda sezgir element maxsus modda (yoki termosement) 5 bilan germetik berkitiladi. Karkas kanalining spirallari va devorchalari orasidagi bo‘shliq aluminiy oksidi kukuni bilan to‘ldirilgan, u izolator bo‘lib xizmat qiladi hamda spirallar va karkas orasida issiqlik kontaktini orttiradi. Platinali qarshilik termometrlarining sezgir elementlari diametri 0,04—0,07 mm li platina simdan tayyorlanadi. Ular -260 dan +1000 °C gacha harorat intervalida qo‘llanilishi mumkin. Platinali texnika qarshilik termometrlarining uch darajaligi ishlab chiqariladi. Ular 0 °C da R0 qarshilik qiymatiga va qo‘llash chegaralariga ko‘ra quyidagicha farqlanadi:
20 darajaligi — R₀, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 0 dan +650 °C;
21 darajaligi — R0, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 200 +500 °C;
22 darajaligi — R0, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 200—500 °C.
R₀ ning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari texnik termometrlarda I klassda ±0,05 % va II klassda ±0,1%.
R₁₀₀/R₀ qarshilik nisbati I klass 1,391 ± 0,0007 va II klass termometrlarda 1,391 ± 0,001.
Texnik termometrlar odatda ikkita nuqtada: °C da muzli va 100 °C da bug‘li termostatda qiyoslanadi.
Seriyali ishlab chiqariladigan yarim o‘tkazgichli texnik termometrlar -90 ± 180 °C ko‘lamida haroratlarni o‘lchash uchun mo‘ljallangan. Bunday termometrlar termistrlar yoki termorezistorlar deb aytiladi.
Shunday qilib, oqim bosimining potentsial energiyasining bir qismi kinetic energiyaga o'tadi. Natijada, toraygan qismda o'rtacha oqim tezligi oshadi va bu qismdagi statik bosim torayish moslamasi oldidagi statik bosimdan past bo'ladi. Ushbu bosimdagi farq (differentsial bosim) siqilish moslamasi orqali oqib o'tadigan suyuqlik, gaz yoki bug 'oqimining tezligini o'lchash vazifasini bajaradi. Oqim o'lchagichining tarkibiga quyidagilar kiradi: differentsial bosimni yaratadigan oqim transduseri, bu differentsialni o'lchaydigan differentsial bosim o'lchagichi va transduser va differentsial bosim o'lchagich orasidagi bog'lovchi naychalar. Oqim o'zgartirgichining ishlash printsipiga qarab, bu oqim o'lchagichlar oltita mustaqil guruhlarga bo'linadi, ularning ichida konvertorlarning konstruktiv turlari mavjud
Termorezistorlarning sezgir elementi mis, marganes, magniy, nikel, kobalt va boshqa metallarning oksidlaridan tayyorlanadi. Ikki—uch oksidlar aralashmasi bog‘lovchi qo‘shimchalar bilan maydalanadi, toblanadi va kuydiriladi, ular silindrcha, shaybacha va sharcha-munchoqli shakliga keltiriladi. Sezgir elementlari uchlarigakontaktlarkavsharlanadi.
Past haroratlarni o‘lchash uchun mo‘ljallangan germaniyli termometrlar (1.3- rasm) mis gilza 1 dan iborat bo‘lib, gazsimon geliy bilan to‘ldirilgan va germetik tiqin 2 bilan yopilgan. Gilza ichida surma bilan legirlangan germaniy 3 ning monokristali joylashgan. Kristall 4 ga oltin o‘tkazgich 4 yopishtirilgan bo‘lib, ularga platina quloqchalar 5 kavsharlangan. Kristall plyonka 6 bilan izolyatsiya qilingan. Bunday termometrlar 1,5 dan 50 K gacha haroratlarni o‘lchashda qo‘llaniladi.