Kurs ishi mavzu: Jahon iqtisodiyotini globallashuvini qarama-qarshiliklari

Bitiruv malakaviy ishining maqsadi Jahon iqtisodiyotini Globallashuv jariyalarini vujudga kelish va rivojlanishiga ta’sir etuvchi asosiy omillarni o’rganishdan iborat. Ushbu maqsadga bog’liq holda bitiruv malakaviy Ishida quyidagi vazifalar nomoyon bo’lgan. Jahon iqtisodiyotini Globallashuv tushunchasi va amoyillari Jahon iqtisodiyoti globallashuvining harakatlantiruvchi kuchlar va omillari. Jahon iqtisodiyoti globallashuvi jarayonlarining natijalari.
Global muammolarning mohiyati va asosiy turlari. O’tish iqtisodiyotiga ega mamlakatlardagi iqtisodiy holatlar. Mintaqaviy integratsiya shart-sharoitlari va maqsadlari. Globallashuvning salbiy oqibatlari va kelib chiqishi mumkin bo’lgan ziddiyatlar. Milliy iqtisodiyotdagi antiglobal harakatlar. Antiglobalizm fenomeni.
I-BOB. GLOBAL JAHON XO’JALIGINI SHAKLLANISHINI ASOSIY TAMOYILLARI, HARAKATLANTIRUVCHI KUCHLAR.
1.1. Jahon iqtisodiyotini globallashuv tushunchasi va
tamoyillari.

Jahon xo’jaligini globallashtirish – XX asrning 1980 yillar oxiri – 1990 yillar boshida keng ilmiy aylanmaga kiritilgan nisbatan yangi tushunchadir. Bu davrga qadar “globallashtirish” atamasi Zamonaviy iqtisodiyotda – yirik xalqaro kompaniyalar mahsulotlarining alohida savdo bozorlari va muvofiq tarzda yagona milliy yoki xorijiy bozorni egallashga emas, balki hamma bozorlarda, ya'ni global miqyosda savdo qilishga yo’naltirilgan korporativ strategiyalarni birlashtirish kabi

muayyan, o’ziga xos xodisani belgilash uchun foydalanilgan. Tahminan 20 yil oldin ushbu atamadan birinchilardan bo’lib foydalangan amerikalik muallif T. Levit 1983 yildayoq chop etgan “Garvart biznes revyudir” deb nomlangan maqolasida yirik transmilliy korporatsiyalar (TMK) tomonidan ishlab chiqarilgan alohida mahsulotlar bozoriⁱ birlashishi to’g’risida yozgan. 1980-1990 yillar bo’sag’asida “globallashtirish” tushunchasi yangi talqinga ega bo’ldi: asli yaponiyalik keyinroq amerikalik mashhur iqtisodchi K.Ome ta'riflab bergan mazkur atamaning ommaga tushunarli bo’lgan ifodasidan jahon xo’jaligi rivojlanishining nisbatan yangi qirralari va tavsiflari, uning dastlabki taraqqiyot bosqichlaridan farqlanuvchi hozirgi holatini ko’rsatish uchun tatbiq eta boshladilar¹. Tatqiqot ob'еktining nisbatan yangiligi (1990 yillar yuz yilliklarni bosib o’tdi), shuningdek jahon iqtisodiyotida yuz berayotgan jarayonlarning murakkabligi va kompleksligi, hozirga qadar jahon iqtisodiyotini globallashtrish jarayonlari kam yoki ko’proq darajada o’xshash tushunchasi va ta'rifi yaratilishiga imkon bermadi. Globallashtirishga nisbatan turlicha yondashuvlar, turli ta'riflar mazkur tushunchaning mazmuni va hatto uning muvaqqat chegaralari ifodalanishi saqlanib kelmoqda. Jumladan, globallashtirish jarayonlari antik davrdan buyon yoki boshqa variantlarda, dastlabki jahon bozorlari yoki yaxlit jahon xo’jaligi yuzaga kelgan vaqtlardan e'tiboran rivojlanib kelayotgani to’g’ris idagi tasdiqni ham uchratish mumkin. Globallashtirish butun dunyo – tarixiy jarayon sifatida XVIII asr boshlaridan e'tiboran yuzaga kelgan deb hisoblaydi. Siyosiy kon'yunktura mahalliy Markazi direktori V.Fedorov1. Biroq, bunday tushunishda globallashtirishxo’jalik hayotining internatsionallashtirish jarayonlari bilan ixtiyoriy yoki ixtiyorsiz ravishda bir xil bo’lib qoladi. Bizning fikrimiz jahon iqtisodiyotini