Kurs ishi mavzu: Investitsiya samaradorligini baholash ko‘rsatkichlari Bajardi

Yillar	Pul oqim-lari	Diskont stavka	Diskontlangan pul oqimlari
Dastlabki xarajat
1	500000	0,1	454545,4545	1000000
2	500000	0,1	413223,1405
3	500000	0,1	375657,4005
	NPV	243426

1-jadval. NPV ni hisoblash uchun jadval¹¹
Tahlil natijalariga ko’ra, loyihaning sof joriy qiymati 243 426 dollarga teng. Loyiha– samarador, investor bu loyihaga pul tiksa bo’ladi.
Ichki daromadlilik me’yori (IRR). Dastlabki xarajatlar va pul oqimlarining ijobiy ko'rsatkichi mavjud bo'lgan loyihalarda daromadning ichki darajasi NPV nolga teng bo'lgan diskont stavkasiga teng bo'lgan raqamdir. Agar IRR diskont stavkasidan yuqori bo'lsa, u holda loyiha samarador bo'lishi mumkin, agar pastroq bo'lsa, ushbu loyiha investorni zararga kirishiga sabab bo’ladi.
IRR maxsus formulaga ega emas. Ko'pincha, u chizilgan qiymatlar bilan grafik yaratish orqali topiladi. Keyin, ketma-ket testlar usuli bilan, rentabellik darajasining eng yaqin qiymati tanlanadi.
Loyihamizga asosan, NPV ni nolga tenglab, ichki daromadlilik me’yorini topadigan bo’lsak, u taqriban 23,35 % atrofidagi natijani berdi.
Rentabellik indeksi (PI). Rentabellik indeksi loyihaning sof joriy qiymatini boshlang’ich xarajatlarga nisbati sifatida aniqlanadi:
PI = 1+ NPV/I₀
Loyiha uchun dastlabki xarajatlar 1 000 000 dollarni tashkil etgan holda, sof joriy qiymat 243 426 dollarga teng bo’lsa:
PI = 1+ 243 426/1 000 000= 1,243426
Xulosalash hamda investitsion qaror qabul qilishimiz uchun eng asosiy 3 ta ko’rsatkichni tahlil qilsak:
NPV = 243 426 dollar – NPV> 0
PI = 1,243426 – PI> 1
IRR = 23,35 % – IRR > d (23,35% > 10%)
Barcha shartlar bajarilgan holda, loyihani samarador deb baholab, ijobiy xulosaga kelishimiz mumkin. Investor bu loyihaga mablag’ tikib, yuqori daromadga erishish mumkin.
Agar investor oldida 2 ta har xil pul oqimli loyihadan birining tanlovi turgan bo’lsa,ularning sof joriy qiymatidan kelib chiqib ularni koeffitsiyent orqali pul oqimlarini birxillashtirish mumkin. Masalan, A va B loyihalar mavjud. Ikkala loyiha bo’yicha foiz stavka 12% ni tashkil etadi. A loyiha bo’yicha dastlabki xarajat 1 500 000 dollar, B loyiha bo’yicha esa 900 000 dollar. Pul oqimlari esa quyidagicha¹²:

Yillar	CF(A loyiha)	CF(B loyiha)
2023	500 000 dollar	200 000 dollar
2024	700 000 dollar	400 000 dollar
2025	800 000 dollar	700 000 dollar
2026		800 000 dollar
2027		600 000 dollar

A loyiha bo’yicha sof joriy qiymat¹³: