Kurs ishi mavzu Germaniya Federativ Respublikasi davlat byudjeti, byudjet tizimi va byudjetlararo munosabatlarining xususyatlari Bajardi

1 Gemaniya Federativ Respublikasi davlat byudjeti
Germaniya Federativ Respublikasi jaxoning rivojlangan davlatlari qatoriga kiradi. Iqtisodiy va ilmiy-texnik saloxiyati AQSH va Yaponiyadan keying uchunchi o’rinda turadi. Sanoat ishlab chiqarish bo’yecha tavar vaxizmatlarning assosiy eksport qiluvchilardir. GER moliaya tizimi federal byudjet 16 ta federal yerlar byudjet obshinalar byudjeti xukumiaytning byudjetdan tashqari fondlari federal temir yo’l va federal pochta davlat korxonalari, ijtimoiy sug’urta, mexnat bo’yicha federal idora moliyasini o’z ichiga oladi. Byudjet GER moliya tizimining asosiy bo’g’inini tashkil etadi. Davlat byujrtiga ma’muriy boshqaruvning uchta darajasi daromatlar va xarajatlari kiradi:
1.Der Bundeshaushalt-Federatsiya byudjeti.
2.Die Londerhaushalt-Federal yerlar byudjeti ya’ni xududiy byudjetlar.
3.Die Geveindehaushalte-Maxalliy Hokimiyatlar byudjeti.
Davlat yig’ma byudjeti 3-darajaning byudjetlari daromatlari va xarajatlarini uz ichiga oladi va ulardan byudjetlararo transferlarni ayirish yo’li bilan mos keladi. GFRda davlat moliyasining oliy nazorat organi bo’lib, Fediral xisob palatasi hisoblanadi. Davlat byudjeti daromatlarini shakilantirish bu shunday tartibga soluvchi jarayonki bunda iqtisodiyot uchunmuxum bo’lgan YAMMdagi ulishi aniqlanadi. Daromatlarni shakilantrishda byudjet siyosatining eng muhum bo’g’ini sifatida soliq siyosati o’ynaydi. Soliqdan tushumlar byudjet barcha daromatlarining 4/5 qismini tashkil qiladi. Lekin ularning hissasi turlicha darajadai byudjetlarda turlichadir. Frderal spitli ichimliklar istimoliga va sug’urta polisiga soliq shuningdayk barcha bojhona to’lovlari o’z ichiga oladi. Birgalikdagi siliqlar: daromat solig’i-federatsiya 42,5%, federal yerlar 50%, foydadan soliq-federatsiya 65%, korparatsiyaga soliq federatsiyasi 50%, obshinalar 15%. GER soliq tizimi to’g’ri va egri soliqni o’z ichiga oladi. Asosiy soliq to’lovchilari ishchi va xizmatchilardir. Ularning ulushi mamlakatning barcha soliqlar tizimini 70% ni tashkil etadi. GER soliq tizimida daromat solig’i alohida axamyatga ega bo’lib uning xissasiga soliqli tushumlar umumiy so’masining 1/3 qismi to’g’ri keladi, ushbu soliq daromatga ega bo’lgan fuqorolardan olinadi. Uzoq tortushuvdan so’ng xukumat daromat solig’ini minimal stafkasi 18%, maksimal stafkasi esa 42% qilib belgelandi. Mol-mulk solig’i yuridik va jismoniy shaxslar mulkidan bo’lgan mol-mulkidan 06% miqdorda undiriladi. Xunarmandchilik solig’i jismoniy va yuridik shxslar faoliyati natijalariga emas balki korxona kapitali va daromatlariga solinadi. Yer solig’i korxonalar yer uchaskalariga o’rnon xo’jaligi va qishloq xo’jaligi yer-mulkiga solinadi. Trasport vositalariga quyidagi shakilda shakilda soliq solinadi ya’ni avtomashinalar uchun ularning divigateli hajmi, yuk avtomobilari uchun avtomabilning umumiy hajmidir. GER soliqlariga quydagi soliqlar kiradi QQS, foydadan yer solig’i, individual aksizlar va bojxona to’lovlari pirovar istimolchidan undiriladi. Uning ikki stafkasi omon qoladi: umumiy-14% imtiyozli-7%. Indivedual aksizlar bir kattaroq tavarlar guruxiga solinadi. Aksizlar GFRda istimolga solinadi. Egri soliqlar tushumida QQSning 40% ni tashkil etadi. Boj to’lovlari xam, egri soliqlar jumlasiga kirib import va export tavarlariga solinadi. Cherkov solig’i majburiy davlat solig’iga kiradi, bu soliqning vazifasi yonuvchi moddalar istimolini qisqartirishdir. Markaziy byudjetga soliq tushumlaridan tashqari, davlat korxonalari daromatlari daromatlar va renta to’lovlari tushadi. Germaniyaning fiskal tizimidagi asosiy islohotlar Vazifa qoʻmitasi xarajatlar emas, balki natijalar asosida "mahsulot byudjeti"ni ishlab chiqarishga harakat qilmoqda Aktsiyalarni boshqarish, xizmat koʻrsatishni yaxshilashga ishoniladigan akkrual hisob-kitob IMF xodimlari yordami bilan xarajatlar samaradorligini oshiradigan islohotlar Germaniya yaqinda Moliya vazirligi vazifa qoʻmitasi tomonidan tavsiya etilgan islohotlar paketi doirasida oʻz budjet tizimiga natijalarga asoslangan buxgalteriya hisobi va hisob-kitobga taqlid qilishi kutilmoqda. Islohotlar IMF Moliya vazirligi xodimlari yordami bilan bir yildan koʻproq ishlardan soʻng Vazirlikning Buxgalteriya va hisob-kitob vazifa qoʻmitasi tomonidan taklif qilindi. Taklif etilayotgan islohotlarning maqsadlari xarajatlar samaradorligini oshirish va fiskal siyosatni kuchaytirishdan iborat. Hozirda Germaniya anʼanaviy "element" byudjetiga ega boʻlib, bu orqali vazirliklar oʻz resurslariga, masalan, xodimlar xarajatlari va xarajatlariga kutilayotgan xarajatlar asosida budjet ajratmalarini oladi. Moliyalashtirishning bu usuli taqdim etiladigan xizmatlar turlari ("faoliyat") yoki oʻsha xizmatlarning moʻljallangan natijalari bilan hech qanday aloqasi yoʻq. Mamlakatlar soni koʻpayib borayotgani tan olganidek, xarajatlar prioritetlari toʻgʻrisida toʻgʻri qaror qabul qilishga hissa qoʻshmaydigan byudjet tuzilishidir. Ushbu vaziyatni bartaraf etish uchun vazirlikning mas'ul xodimlari tomonidan ko'pincha boshqa joylarda "dasturlar" deb nomlanuvchi "mahsulot byudjeti" ni kiritish ko'zda tutilgan. Maqsad buxgalteriya bosqichida tibbiy yordamga qaraganda yoki boshlangʻich sinf va oliy taʼlimga qaraganda profilaktik sogʻliqni saqlashga qancha mablagʻ ajratishni tanlashga koʻproq eʼtibor qaratishdir.
Oltin qoida Germaniya misolida akkreditivlarni qabul qilish uchun muhim qoʻshimcha fiskal siyosat koʻrib chiqilishi mavjud. Bu esa mamlakat konstitutsiyasida ko'zda tutilgan "oltin qoida"ni anglatadi, bu esa, taxminan, qarz olish iste'mol emas, balki faqat investitsiyalarni moliyalashtirish uchun ishlatilishini talab qiladi. Bugungi kunda Germaniyada oltin qoidalarga qo'yilgan talqinga ko'ra, u barcha kapital xarajatlarni moliyalashtirishga imkon beradi, boshqacha aytganda, yalpi investitsiyalar - qarz orqali. Biroq Germaniya iqtisodiy ekspertlar kengashi 2007 yil martdagi hisobotida qayd etganidek, yalpi investitsiyalarni moliyalashtirish uchun qarzdan foydalanish qarz mablagʻlari nafaqat yangi davlat kapitali toʻplanishini, balki mavjud aktivlarni isteʼmol qilishni ham moliyalashtirishini anglatadi. Bu esa bugungi kunda fuqarolar tomonidan davlat infrastrukturasidan foydalanish xarajatlarini kelajakdagi soliq toʻlovchilarga oʻtkazish imkonini beradi. Ushbu muammoni bartaraf etish uchun Iqtisodiy ekspertlar kengashi qarz olishni toʻliq investitsiyalarga cheklash boʻyicha oltin qoidasi talqinini kuchaytirishni, boshqacha aytganda, kapital xarajatlari minus qadrsizlanishini tavsiya qildi. Buning uchun amortizatsiya o'lchovi talab etiladi, buning uchun akkreditiv hisob-kitob talab etiladi. Oltin qoidaning ushbu ogʻirroq versiyasiga koʻchib oʻtish qoidaning nemischa versiyasini Britaniya versiyasiga moslashtirar edi. Biroq oltin qoidaning holati yoki fiskal tizimni kengroq isloh qilish toʻgʻrisida hozircha hech qanday qaror qabul qilinmagan. To'lovga asoslangan moliyalashtirish Vazifa qoʻmitasi akkreditiv hisob-kitobga oʻtishni, hech boʻlmaganda bu bosqichda, akkreditiv buxgalteriya hisobi boʻyicha hamrohlik qilmaslikni tavsiya qildi. Shunday qilib, Germaniya byudjeti vazirliklarga ular sarflanadigan xarajatlarga emas, balki asosan oʻzlari amalga oshirishga ruxsat berilgan toʻlovlar asosida mablagʻ ajratishda davom etadi. Bu usulni qoʻllab-quvvatlash uchun koʻp narsa deyish mumkin. Akkrual buxgalteriya hisobini qabul qilgan bir hovuch davlat (xususan, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Daniya va Buyuk Britaniya) buni allaqachon hisob-kitobga oʻtganlaridan bir necha yil oʻtib amalga oshirdi, biroq oʻshanda ham akkrual byudjetni tayyorlashni murakkab va murakkab islohot deb hisobladi. Frantsiya islohotlariga, shuningdek, yigʻish buxgalteriya hisobini davom ettirish toʻgʻrisida qaror qabul qilmasdan, akkreditiv hisob-kitob elementlari ham kiritilgan. Uni Germaniyaning islohotlar dasturiga ushbu bosqichda kiritish haddan tashqari yuklanish va muvaffaqiyatsizlik xavflarining keraksiz oshishi xavfi boʻladi.