Kurs ishi mavzu: > Bajardi: Samdti davolash ishi fakulteti 2-kurs 201-guruh talabasi Jalgasova Zulayxa Tekshirdi: dots. Yuldashev S. J. Samarqand-2021 reja

EPIDEMIOLOGIYA
Markaziy Osiyoda ham nafas a`zolari kasalliklari tobora keng tarqalib bormoqda. O`pka nospetsifik kasalliklarining keng tarqalganligi mehnat kunlarining behad yo`qotilishiga, ushbu xastalikda davolash-profilaktika ishlari uchun katta moliyaviy xarajatlar sarflanishiga sabab bo`lmoqda. Markaziy Osiyo respubliklararida nafas a`zolari kasalliklaridan kishularning nobud bo`lishi, Yevropa darajasidan o`rtacha 1,5-2 marta ortiqdir. Nafas a`zolari kasalliklari bo`yicha standartlashtirilgan o`lim koeffitsiyenti (SO`K) ayollarga nisbatan erkaklarda 1,67 marta ortiq (Yevropa bo`yicha bu ko`rsatkich o`rta hisobda 2,4 martaga teng). Markaziy Osiyo respublikalarida 1992-yildan boshlab nafas a`zolarining surunkali kasalliklari bronxit, emfizema va bronxial astma 65%ga o`sgan (N.N.Primkulov,1999).
O`zbekistonda nafas a`zolari kasalliklarida ro`y beradigan o`lim ko`rsatkichi 16,1 foizni tashkil etib, yurak- tomir tizmasi kasalliklaridagi shunday ko`rsatkichdan keyin ikkinchi o`rinni egalladi. Yuqorida qayd etilgan ko`rsatkich Qoraqalpog`iston Respublikasi, Toshkent, Navoiy viloyatlarida va Toshkent shahrida boshqa viloyatlarga qaraganda ancha yuqoridir.
Surunkali nospetsifik o`pka kasalliklari bilan dunyodagi boshqa mamlakatda , asosan, erkaklar kasallanganligi kuzatilsa, bizda mazkur jarayon ko`proq ayollarda kuzatilmoqda. Bu, ayniqsa, paxtachilik, tamaki o`stiriladigan hududlarda va Orolbo`yi mintaqasida sezilarli darajada namoyon bo`lmoqda. Bunga yana ayollarning tez-tez xomilador bo`lishi va tug`ishi, anemiyaga duchor bo`lishi sabab bo`lmoqda. Kamqon, kamquvvat onalardan tug`ilgan nosog`lom bolalar go`daklikdan o`tkir respirator kasalliklar, o`tkir bronxit va zotiljamga chalinuvchan bo`lishadi. Bolalik va o`smirlik davrlarida bu kasalliklarga tez-tez chalinib turish esa odatda, surunkali nospetsifik o`pka kasalliklarining ancha erta paydo bo`lishiga olib keladi. Qishloqlarda, asosan, ayollar va o`smir o`g`il-qizlar paxtachilik yoki shunga o`xshash dala ishlarida qatnashishadi. Bunday sharoitda , asosan, ona va bolalar ko`pincha yuqorida qayd etilgan surunkali o`pka kasalliklariga chalinadilar.