Гипотезанинг ривожланиши. Гипотеза - бу экспериментал текшириш ва назарий асослаш, тасдиқлашни талаб қиладиган илмий фараз. Тадқиқот мавзусини билиш фаразни илгари суриш имконини беради. Барча гипотезалар, шу жумладан педагогик гипотезалар тавсифловчи ва тушунтиришга бўлинади. Биринчиси, муайян сифатни шакллантиришнинг воситалари ва экспериментал фаолият натижаси ўртасидаги муносабатларни тавсифлайди, иккинчиси - тушунтириш - ички шароитларни, механизмларни, сабаб ва таъсирларни очиб беради. Гипотезани ишлаб чиқиш манбалари тажрибани умумлаштириш, мавжуд илмий фактларни таҳлил қилиш ва илмий назарияларни янада ривожлантириш бўлиши мумкин. Ҳар қандай гипотеза тасдиқланиши ёки тасдиқланмаслиги мумкин бўлган тадқиқотнинг бошланғич контури ва бошланғич нуқтаси сифатида қаралади.
Тадқиқот режасини тузиш. Тадқиқот режаси - бу ишнинг барча босқичларини ўз ичига олган режалаштирилган ҳаракатлар дастури, уларни амалга оширишнинг календар муддатларини белгилаш. Режа ишни тўғри ташкил этиш ва унга янада мақсадли характер бериш учун керак. Бундан ташқари, у сизни тарбиялайди, маълум бир ритмда ишлашга мажбур қилади. Иш жараёнида дастлабки режани батафсил, тўлдириш ва ҳатто ўзгартириш мумкин.
Aдабиёт билан ишлаш. Ишнинг ушбу босқичининг ўрни шартли равишда белгиланади, чунки ҳақиқатда адабиёт билан ишлаш мавзуни танлаш жараёнида бошланади ва тадқиқот охиригача давом этади. Aдабий манбалар билан ишлашнинг самарадорлиги уларни излашнинг муайян қоидаларини билишга, ўрганиш ва қайд қилишнинг тегишли методологиясига боғлиқ. "Aдабий манба" - ҳар қандай маълумотни (монография, мақола, тезислар, китоб ва бошқалар) ўз ичига олган ҳужжат.
Мавзуларни танлаш. Ҳар қандай тадқиқот охир-оқибат қиёсийдир. Сиз экспериментал гуруҳ натижаларини назорат гуруҳининг натижалари билан таққослашингиз мумкин.
Шунингдек, сиз "бугунги" тадқиқотлар натижаларини худди шу олимларда олинган натижалар билан солиштиришингиз мумкин, лекин бундан олдин. Тўғри, бу ҳолда олдинги тадқиқот фаолиятнинг самарадорлиги бўйича ҳақиқий материал талаб қилинади, бу фарқларнинг ишончлилиги бўйича статистик ҳисоб-китобларни амалга оширишга имкон беради.
Ва ниҳоят, сиз маълум бир гуруҳ олимларда олинган натижаларни фанда мавжуд стандартлар билан таққослашингиз мумкин.
Намуна олиш усулидан фойдаланиб, ҳар бир экспериментатор иккита масалани ҳал қилади: объектлар сифатида нимани танлаш ва улардан қанчасини танлаш.
Do'stlaringiz bilan baham: |