Kurash с (105 R) Pechatga p65

TEZLIK VA UNI RIVOJLANTIRISH USLUBI
Kurashchining tezkorligi – bu uning mumkin qadar qisqa
vaqt ichida ayrim harakatlar va usullarini bajarish qobilyatidur.
Tezkorlik sifatini yaxshi rivojlantirmasdan kurashda yuqori
natijalarda erishib bo‘lmaydi. O‘z raqibidan hatto sekundning
yuzdan biri bo‘lagiga tezroq harakat qiladigan kurashchi uning
oldida katta ustunlikka ega bo‘ladi.
Kurashchi tezkorligi ko‘p jihatdan uning asab jarayonlari
harakatchanligiga, bellashuvda har safar yuzaga kelgan vaziyatni
bir zumda idrok etish va to‘g‘ri baholay olish malakasiga,taktik
harakatlarni o‘z vaqtida aniq bajarishiga bog‘liq.

---

12
Tezkorlikni rivojlantirish uchun quyidagi uslublar qo‘llaniladi.
Mashqlarni yengillashtirilgan sharoitda bajarish uslubi.
Harakatlar va qayta
tezkorlik bilan bajariladigan alohida harakatlarni yengillashtirilgan
sharoitlarda ko‘p marta takrorlash. Masalan, usulning kichik vazn
toifasidagi sherik bilan tezkorlikka e’tibor qaratgan holda bajarilishi.
Yengillashtirilgan sharoitlarda bajarish tezligi bo‘yicha oddiy sha-
roitlarda bajariladigan harakatlardan oshadigan juda tez harakat-
larning bajarilishi rag‘batlantiriladi. Masalan, yugurish tezlikni
oshirish uchun qisqa yo‘lakcha bo‘ylab yugirish qo‘llaniladi.
Mashqlarni og‘irlashtiradigan sharoitlarda bajarish uslubi.
Kurash-
chi musobaqalarda duch keladigan sharoitlardan ancha qiyin
sharoitlarda maksimal tezkorlik bilan bajaradigan harakatlarni
ko‘p marta takrorlaydi. Masalan, og‘ir vazndagi sherik bilan
maxsus mashqlarni bajarish.
Takrorlash kuchlanishlar uslubi: Ikki xil ko‘rsatishda qo‘lla-
niladi:
– mashqlarni eng katta va unga yaqin tezlik bilan bajarish;
– mashqlarni shunday sharoitda bajarish kerakki, bunga eng
katta kuch zo‘riqishlari nisbatan yengil ikkita katta tezlik bilan
bir joydan ikkinchisiga o‘tkazish yo‘li orqali ta’minlanadi.
O‘yin va musobaqa usullari ham katta ahamiyatga ega bo‘lib,
ulardan foydalanish sportchining emotsional muhiti, ruhiy ho-
lati, raqobatchilik hissini o‘zgarib turishi hisobiga tezkorlikni ri-
vojlantirish uchun qo‘shimcha turtki (raqobat) bo‘lishi mumkin.
Kurashchining tezkorlik sifatlarini tarbiyalash uchun maksi-
mal tezlik bilan bajariladigan mashqlar qo‘llaniladi. Tezlik mashq-
lari texnikasi ularni eng katta tezlik bajarilishini ta’minlashi shart.
Mashqlarni bajarish paytida asosiy kuchlanishlar bajarish usullariga
emas, balki uning tezligiga qaratilgani uchun mashqlar shunchalik
yaxshi o‘rgatilgan va egallangan bo‘lishi kerak. Mashqlar davo-
miyligi shunday bo‘lishi kerakki, bunda bajarish oxiriga kelib tezlik,
toliqishga qaramasdan, pasaymasligi shart.
Tezlik mashqlarini bajarish sharoitlari katta ahamiyatga ega.
Har bir mashq davomida 20 soniyadan oshmasligi lozim, dam
olish oralig‘i mashqlarni takrorlash boshida bir tomondan ku-
rashchining tiklanishi, ikkinchi tomondan uning markaziy asab
tizimi optimal qo‘zg‘aluvchanligini ta’minlashi, optimal bo‘lishi
kerak.

---

13