|
Бир босқичли марказдан қочма насоснинг схемаси
2.1-расмда марказдан қочма насоснинг схемаси келтирилган бўлиб, у насоснинг ишлаш принципини шартли равишда кўрсатади.
Бунда сўриш трубаси орқали таъминловчи идишдан кўтарилган суюқлик камеранинг ўрта қисмига киради, сўнгра вал 1 орқали ҳаракатга келти-рилувчи иш ғилдираги 2 нинг кураклари 3 орасидан ўтиб, насос камераси 4 га тушади. Бу ерда марказдан қочма куч таьсирида ҳосил бўлган босим суюқликни ҳайдаш трубасига сиқиб чиқаради. Суюқликнинг ҳайдаш тру-басида маълум миқдордаги тезлик билан таъминланиши учун ўтказувчи камера, йўналтирувчи аппарат 5 ва диффузор 6 каби бир қанча махсус мосламалардан фойдаланилади.
расм. Марказдан қочма насос
| Насосдаги сўрилиш қабул қилувчи идишдаги суюқлик сатҳига таъ-сир қилувчи босим билан сўриш трубасидаги сийракланиш босими ораси-даги фарқ ҳисобига амалга ошади. Бунда айтилган босимлар фарқи сўри-лиш баландлигини, сўриш трубасидаги қаршиликлар ва суюқликка тезлик беришга сарф бўлади. Бу тезлик суюқликнинг камерага ва сўнгра паррак-лар орасидаги каналга киришига ёрдам беради. Табиийки, бунда таъмин-ловчи идиш билан сўриш трубасидаги босимлар фарқи сўрилаётган суюқ-лик буғлари босимидан кам бўлмаслиги керак. Ҳайдаш баландлиги мар-каздан қочма насос енгиши мумкин бўлган энг юқори баландлик бўлиб,
Суюқликнинг спирал камерадаги ҳаракатининг схемаси
| ғилдиракнинг ташқи айланмасидаги тезлик қанча катта бўлса, у ҳам шунча катта бўлади. Айланма тезлик эса на-сос ғилдираги диаметрининг каттали-ги ва айланиш сонига боғлиқ. Насос корпуснинг тузилиши ҳам ҳайдаш ба-ландлигининг юқори бўлишига катта таъсир қилади. Шунинг учун насос-нинг корпуси сўрилиш йўли, спираль йўл ва йўналтирувчи аппарат билан жиҳозланган.
Сўриш йўли — корпуснинг сўриш трубасидан иш ғилдирагига ўтишдаги каналидир. Суюқликнинг насосга сўрилиш йўлининг энг яхши шакли ўқ йўналишида конус кўринишида бўлади.
Тезюрарлиги ўртача ва кичик бўлган насослар насосга сўрилиш йўли спираль шаклда бўлиши мумкин. Тезюрарлиги юқори бўлган насосларда эса ўқ бўйича сўрилиш тезликни 15 — 20% оширувчи конфузор орқали амалга оширилади. Спираль кўринишдаги сўриш камераларини ҳисоблаш-да сўриш тезлиги ссўр ғилдиракка кириш тезлиги с1 га қараганда анча кичик қилиб олинади: ссўр = (0,85 0,70) с1.
Спираль йўл. Суюқликнинг насосдан чиқиш канали спираль камера ёки йўналтирувчи аппарат кўринишида бўлади. Спираль камератузилиши содда бўлгани учун унда қаршилик йўналтирувчи аппаратга қараганда кам бўладн (яъни ФИК катта). Лекин бу камеранинг каналларини механик усулда силлиқлаб булмайди.
Сўнгги вақтларда металл қуйиш анча аник ва тоза бажарилгани учун спираль камералар купроқ қўлланила бошлади (ҳатто кўп босқичли насос-ларда ҳам қўлланилмоқда).
Иш ғилдирагидан чиққан суюқлик заррачаси спираль камеранинг бирор қисмига киргандан сўнг радиус бўйича ҳаракатлани шини давом эт-тириш билан бирга, айланма ҳаракат қилиб чиқиш томонга (2.2-расм) интилади ва ўзидан кейин келаётган заррачага ўз ўрнини бўшатиб беради. Спираль камерани ҳисоблашда айлана тезликнинг тегишли радиус вектор-га кўпайтмаси ўзгармас деб қабул қилинади. Натижада спираль камерада суюқлик тезлиги чиқишга қараб камайиб боради. Бу насоснинг ишлашига яхши таъсир қилади ва тезликнинг камайиши потенциал энергиянинг ортишига олиб келади. Бунда табиийки, тезликнинг камайиб боришига ке-симнинг ортиб бориши таъсир қилади. Спираль камеранинг шакллари турлича бўлиши мумкин. Масалан, pacм да тасвирланган а ва б кесимлар.
расм. Спирал камеранинг шакллар
| Одатда, спираль камерада тезлик қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:
бу ерда kc — тезюрарлик коэффи-циентига боғлиқ бўлиб, 0,45 дан 0,2 гача ўзгаради.
Йўналтирувчи аппарат. Йўнал-тирувчи аппарат иш ғилдирагидан чиққан суюқликнинг радиус бўйича кенгайиб бориши давомида айлана бўйича ҳам кесимнинг ортиб бори-шига мажбур қилади. Натижада ап-паратдан ўтиш давомида тезлик камайиб боради.
Йўналтирувчи аппаратда суюқлик заррачалари тyғpи чизиқли йўна-лишдан оғиб, аппарат парракларига босади ва уни иш ғилдираги ўқи ат-рофида айланишга мажбур қилади. Кураксиз йўналтирувчи аппаратларда суюқликка радиал йўналишга яқин тезлик бериб бўлмайди. Шунинг учун бундай аппаратлар камроқ қўлланилади. Парракли йўналтирувчи аппа-ратларда эса суюқлик заррачаларига иш ғилдиригидан чиққандаги тез-ликдан тамом фарқли тез лик берилади. Бундан ташқари, бир хил диаметр-да кураксиз йўналтирувчи аппаратга нисбатан тезликни кўпроқ камайти-риб, кинетик энергияни потенциал энергияга кўпроқ айлантириш мумкин.
2.4 – расм. Йўналтирувчи аппарат
Йўналтирувчи аппаратнинг тузилиши шу ғилдирагидан чиққан суюқлик-нинг хайдаш трубасига киришини осонлаштиради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
