Кудук тубига таъсир этиш усуллари

Terrigen kollektorlariga kislotali ishlov berish.

Terregen (qumoqtosh, alevrolitlar va boshqalar) kollektorlariga TKI – berishni hususiyati shundaki, kislota unda alohida kanallarni shakllantirmaydi.

Bunday holatda kislotali eritma qatlamga bir tekisda kirib boradi va uni chegarasi aylanma shaklni hosil qiladi. Bunday konturning kirib borish radiusi qatlam bo’yicha o’tkazuvchanlik va qatlamchalarni g’ovakligiga bog’liq holda bunday oraliqda bir nechta bo’lishi mumkin.
Agarda qatlamlarni har xilligi, alohida qalinligi va karbonatligi, o’tkazuvchanligi, g’ovakligi ma‘lum bo’lsa, qatlamga kislotalarni kirib borish chuqurligini aniqlash mumkin.
HF – ni kvarts bilan o’zaro ta‘sir etib quyidagi reaktsiyani hosil qiladi.


SiO₂+4HF=2H₂O+SiF₄

Ftor kremniy shakllangandan keyin suv bilan o’zaro ta‘sir etadi.

2SiF₄+4H₂O=Si(OH)₄+2H₂SiF₆

Kremniy ftor vodorod kislotasi H₂ Si F₆ – eritmada qoladi, kremniy kislotasi Si(OH)₄ – eritmani kislotaligi pasayishi bilan hilvirali gel shakliga o’tadi, qatlam g’ovaklarini bekitadi. Bunday salbiy ta‘sirni oldini olish uchun tuzli kislotaga ftor kislotasini (HF₂) aralashmasi qo’shiladi, natijada kremniy kislotasini suvda ushlab qoladi.

Terrigen kollektorga ta‘sir etishda ishchi kislotani aralashmasiga 8-10% - li (HCℓ) xlor kislotasi va 3-5%-li ftor vodorod (HF) kislotasi qo’shiladi.
Ftor vodorod kislotasi alyuminiy silikatni quyidagi reaktsiya bo’yicha eritadi.


H₄ Aℓ₂ Si₂ O₉ + 14HF = 2AℓF₃ + 2SiF₄ + 9H₂O

AℓF₄ – эritmada qoladi.

SiF₄ – ftor kremniy suv bilan birga ta‘sir etishni davom ettiradi, kremniy kislotasini shakllantiradi.
Reaktsiyani sonli bahosi quyidagi nisbatlarni beradi.