Kuchlar usulining mohiyati va noma’lumlari. Kuchlar usulining asosiy sistemasi. Kuchlar usulining kanonik tenglamalari

Kuchlar usulining asosiy sistemasi

Qurilishda eng ko‘p ishlatiladigan konstruksiyalar sifatida statik noaniq ramalar qo‘llaniladi. Shu sababli statik noaniq ramalarni kuchlar usuli bilan hisoblashni ko‘rib chiqamiz.

Statik noaniq ramalarni kuchlar usuli bilan hisoblash uning statik noaniqlik darajasini aniqlashdan boshlanadi, ya’ni ortiqcha bog‘lanishlar soni hisoblanadi. SHundan so‘ng asosiy sistema tanlanadi. Asosiy sistema ortiqcha bog‘lanishlarni tashlab yuborish yo‘li bilan hosil qilinadi.

Asosiy sistema deb, statik noaniq sistemadagi ortiqcha bog‘lanishlar noma’lum kuchlar bilan almashtirilgan, statik aniq va geometrik o‘zgarmas qilib tanlangan sistemaga aytiladi.
Statik noaniq sistema uchun asosiy sistema bir necha xil ko‘rinishda tanlash mumkin (20.1-rasm, b, с, d, e).

Shunday qilib, kuchlar usulining asosiy sistemasi quyidagi usullar bilan tanlnishi mumkin ekan:

1. Ortiqcha deb qabul qilingan tayanchlar yoki tayanch bog‘lanishlari tashlab yuboriladi (20.1-rasm, b va c);

2. Berilgan sistemaga sharnirlar kiritiladi (20.1-rasm, d);

3. Berilgan sistemaning biror kesimi qirqilishi mumkin (20.1-rasm, e).

20.1-rasmda uch noma’lumli rama uchun to‘rt xil asosiy sistema ko‘rsatilgan. Bu to‘rtala asosiy sistema ham geometrik o‘zgarmas, statik aniqdir.

20.1-rasmdagi to‘rtala asosiy sistemani hisoblash natijalari bir xil bo‘ladi. Lekin bu asosiy sistemalardan bittasi eng maqbuli (ratsionali) tanlab olinadi. Maqbul asosiy sistema 20.1-rasm, e hisoblanadi. Bu asosiy sistemada noma’lumlar simmetrik va nosimmetrik bo‘lib, ularning eguvchi moment epyuralari ham simmetrik va nosimmetrik bo‘ladi.

Chunki, bunday sistemaning eguvchi moment epyurasini chizish oson bo‘lib, ko‘chishlarini aniqlash soddalashadi, ba’zi ko‘chishlar nolga teng bo‘ladi. Bunga ramalarni hisoblashda ishonch hosil qilamiz.