Kuchlanishi 1000 voltdan yuqori bo'lgan elektr asbob-uskunalar

Tok o'lchash transformatorlari
Tok transformatorlari birlamchi cho'lg'amlari bilan tarmoqqa ketma-ket ulana­di. Ikkilamchi cho'lg'amlarida zanjirning uzunligiga qarab 1A yoki 5A bo'ladi. TT lari qisqa tutashuv holatiga yaqin holatda ishlaydi.
Tok transformatorlari tuzilishi bo'yicha:
1) Alohida turuvchi;
2) Joylashtirilgan;
3) O'tuvchi TT larga bo'linadi va ichkariga hamda tashqariga o'rnatiladigan holda bajariladi. Ichkariga o'rnatiladigan TT laming turlari: TKL, TPL, TPOL, TShLP, TPOF, TPF. T-tok transformatori; P-o'tuvchi; K-katushkali; L-quyma izolatsiyali; F-forfor izolatsiyali; O-bir katushkali. Tashqariga o'rnatiladigan: TFN, TFKN. N-tashqariga o'rnatiladigan.

4-rasm. Tok transformatoriga ulanish sxemasi.

Xatoliklarni kamaytirish uchun magnit o'zak yuqori sifatli po'latdan tayyorlanadi, cho'lg'amlarda maxsus ulash usullarini qo'llash va magnit o'zakni sun'iy magnitsizlantirishdan foydalaniladi.
1. Tok transformatorlari birlamchi tokning kattaligini o'lchov asboblari va rele uchun eng qulay kattalikkacha (rele himoyasi uchun l_nom = 1A, o'lchov asboblari uchun l_nom = 5A o'zgartirish, shuningdek, ikkilamchi o'lchov zanjirlarini birlam­chi yuqori kuchlanish zanjirlaridan ajratish va himoya qilish uchun xizmat qiladi.
Tok transformatorlari yopiq magnit 2 hamda ikkita birlamchi 1 va 2-ikkilamchi 3 cho'lg'amga ega. Birlamchi cho'lg'am o'lchanayogan tok zanjiriga ketma-ket ulanadi, ikkilamchi cho'lg'amga tok o'tadigan o'lchov asboblari ulanadi. Tok transformatorini nominal transformatsiya koeffitsiyenti quyidagicha tavsiflanadi.
Tok transformatorlarining ikkilamchi nominal tokining qiymati 5A va 1A deb qabul qilingan.
2. Tok transformatorlarini transformatsiyalash xatoligining qiymati quyidagi ifodadan aniqlanadi.
Tok transformatorlarining xatoligi uning konstruktiv xususiyatlari, magnit o'tkazgich kesimlari, magnit o'tkazgich materialining magnit sindiruvchanligi mag­nit yo'lining o'rtacha uzunligi miqdoriga bog'liq.
Tok transformatorlari 0,2; 0,5; 1; 3; 10-toifa aniqliklarida ishlab chiqariladi. Transformator tokning xatosini ikkilamchi yuklama va birlamchi tokning nominal tokka karraligiga bog'liq.
Bu yuklama bilan nominal tok karraligining ortishi esa xatolikning ortishiga olib keladi. 0.2 toifadagi tok transformatorlari aniq laboratoriya asboblarini ulashda, 0.5 sinfdagilarni esa pul hisoblaydigan hisoblagichlarda, 1 -toifadagilarni ham texnik o'lchov asboblari uchun, 3 va 10 toifadagilarni rele muhofazasi uchun ishlatiladi. O'lchov asboblari va relening tok zanjiridagi kichik qarshilikka ega bo'lganligi uchun tok transformatorlari qisqa tutashuv rejimiga yaqin rejimda normal ishlaydi.
Agar ikkilamchi cho'lg'am uzilsa, magnit o'tkazgichdagi magnit oqim keskin orta-di sababi, uning kattaligi endi birlamchi cho'lg'amning e.yu.k. bilan aniqlanadi. Bu rejimda magnit o'tkazgich haddan tashqari qiziydi, ikkilamchi cho'lg'amlarda ayrim hollarda bir necha 10 kilovolptgacha kuchlanish hosil bo'ladi. Shuning uchun bir­lamchi cho'lg'amda tok oqayotganda ikkilamchi cho'lg'amni uzishga ruxsat etilmaydi.
Agar o'lchov asbobi yoki releni o'zgartirish kerak bo'lib qolsa, tok transforma-torini ikkilamchi cho'lg'amini qisqa tutashtiriladi.
Tok transformatorlari quyidagicha tanlanadi:
• kuchlanish bo'yicha U^ < U_nom ;
• tok bo'yicha I_h < I_liam , I_max < l,_nom .
Nominal tok qurilmaning ish tokiga mumkin qadar yaqin bo'lishi lozim, chun-ki birlamchi chulg'amni to'la yuklamaslik xatoning ortishiga olib keladi;
• Termik turg'unlik bo'yicha B_K < (k_T I_lnom)² t_T,
bu yerda B_K— hisob bo'yicha issiqlik impulsi; k_T— katalog bo'yicha termik turg'unlik karraligi; I_lnom — transformatorning nominal birlamchi toki; t_T — katalog bo'yicha termik turg'unlik vaqti;
• Ikkilamchi yuklama bo'yicha Z₂ < Z_2nom ,
bunda Z₂ — tok transformatorining ikkilamchi yuklamasi; Z_2nom — tanlangan aniqlik sinfidagi tok transformatorining ruxsat etilgan nominal yuklamasi.
Ikkilamchi yuklama bo'yicha tok transformatorlarini tanlashni batafsil ko'rib chiqamiz. Tok zanjirlarining induktiv qarshiligi uncha katta bo'lmaganligi uchun Z₂~r₂. Ikkilamchi yuklama r₂ asbob-uskunalar r_asb va ulaydigan simlar r_sim qarshili­gi hamda kontaktlarning o'tkinchi qarshiligi r_k dan topgan:
Kontaktlarning qarshiligi ikki-uchta asbob-uskunalar uchun 0,05 Om va ko'p sondagi asbob-uskunalar uchun 0,1 Om deb olinadi. Ulanadigan simlarning qarshiligi ularning uzunligi va dalang kesimga bog'liq. Tok transft tori tanlangan sinf aniqligida is] uchun quyidagi shart bajarilishi

5-rasm. Tok transformatorlari va o'lchov asbob-uskunalarining ulanish sxemalari:

a—bir fazaga ulanishi; b—asbob-uskunalarning to'liq bo'lmagan yulduzchaga ulanishi; d—asbob usku­nalarning to'liq yulduzchaga ulanishi. kuchlanishi 220 kV va undan yuqori podstansiyalarda qo'llaniladi. Qolgan hoi ikkilamchi zanjirlarda alyuminiy tomirli simlar (p =0.283) qo'llaniladi
Tok transformatorlarining biriktirish sxemasiga bog'liq bo'lgan hisoblangan uz Tok transformatorlaridan asbob-uskunalargacha olish mumkin (bir tomonga Iste'molchilarga boradigan liniyalardan tashqari, 6—10 kV li GRU zanjirining hammasi Blokli elektrostansiyalarning generator kuchlanish zanjirlari Iste'molchilarga boradigan 6—10 kV li liniyalar
Biriktiruvchi simlar sifatida qog'oz, rezina, polixlorvinil yoki polietilen himoyalangan, qo'rg'oshinli, rezinali, polixlorvinilli yoki maxsus issiqqa chic qobiqqa o'ralgan ko'p tomirli nazorat kabellar qo'llaniladi. Mustahkamlik she asosan alyuminiy tomirlar kesimi 2,5 mm² dan, mis tomirlarniki 1,5 mm² dan k bo'lmasligi lozim. Odatda, 6 mm² dan katta kesimli tomirlar ishlatilmaydi.