Kredit va kredit tizimi

Kreditning asosiy sharti -
bu qarz uchun haq
to’lash
. Bu xaq qarz summasining
yig’indisiga
nisbatan
foiz hisobida olinganidan uni qarz foizi yoki kreditning foiz stavkasi deb yuritiladi. Foiz miqdori
kreditning turi, uni
to’lash
muddati, olingan qarzni
o’z
vaqtida uzilishiga
bog’liq
.
Umuman kreditlar
bo’yicha
foiz stavkalari turli omillar
ta’sirida o’zgarib
turadi. Shunday
omillarning asosiylari
bo’lib
quyidagilar hisoblanadi:
1. Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi.
2. Pul bozoridagi talab va taklifning nisbati. Talab oshsa, foiz ortadi, taklif oshsa u kamayadi.
3. Qarzga
olinadigan pulni ishlatishdan kutiladigan naf darajasi. Ko’proq naf keltirsa, foiz yuqori va 
aksincha.
4.
Qarzni to’lash muddati va sharti. Qarz uzoq muddatga berilib uni asta
-sekin kichik qismlar bilan 
qaytarilsa, qarzdor yuqori foizga rozi bo’ladi va aksincha.
5. Qarzni qanday pul bilan berilishi. Qarz erkin konvertirlangan valyutada berilsa foiz yuqori va
aksincha.
6. Inflyasiya darajasi. Bunda foiz darajasi inflyasiya darajasiga nisbatan
to’g’ri
mutanosiblikda
o’zgaradi
.
7. Pulni qarz berishdan
ko’ra
boshqa
yo’sinda
ishlatishdan tushadigan daromad. Bunda pul
egasining afzal
ko’rish
prinsipi amal qiladi. Masalan, agar aksiya
bo’yicha
dividend yuqori
bo’lsa
foiz pasayadi va aksincha.
8. Qarz berishning xatar darajasi. Agar qarzning qaytib kelishi kafolatlansa foiz past, agar uni
qaytishi shubxali
bo’lsa
foiz yuqori
bo’ladi
va boshqa omillar.