Kostyum tarixi

XX asr 1910–1920-yillarida modaning rivojlanishi 
Pol Puarening ijodi.
L.Bakstning g’oyalari «Rus mavsumlari» bilan bir qatorda 
Parij modasiga, va ayniqsa, Pol Puarening ijodiga ko’p ta’sir ko’rsatgan. Ba’zi 
tarixchilarning fikricha, taqdir taqozosi bilan XX asr modasining yaratuvchisi hamda 
buyuk islohotchisi bo’lish Puarening zimmasiga tushgan. U sohadagi «yakkahokim» 
sifatida ayollar jamoli haqidagi o’z tasavvurini ommaga singdira olgan «moda 
hukmdori», «moda diktator»laridan birinchisi edi.
P.Puare avval 1898-yilda «Raudnits», so’ng 1899-yilda «Jak Duse» modalar 
uyida rassom sifatida ishlay boshladi. Aynan shu yerda ishlayotganda u taniqli aktrisa 
Gabriel Rejan uchun sahna libosini yaratgan. Bu libos qora taftadan tikilgan manto 
bo’lib, matosi sirtiga bezak sifatida oq, pushti va binafsha rang gulsafsarlar chizilgan, 
ularning ustidan esa qora to’r yopilgan edi. Spektakl premyerasi paytida aynan shu 
libos haqiqiy shov-shuvga sabab bo’ldi va shundan so’ng libos muallifi – Puarening 
nomi tillarga olinishni boshladi.
1901-yilda, armiya xizmatidan so’ng, Puare «Vort» modalar uyida ishlay 
boshladi. 1903-yili P.Puare keyinchalik mashhur Modalar Uyiga aylangan o’z 
atelyesini ochadi. 1906-yilda bu kutyurye taklif etayotgan liboslari shaklini 
o’zgartirib borishi hisobiga o’sha paytda moda bo’lgan siluetning o’zgarishiga ta’sir 
ko’rsatadi. U liboslardagi bikr korset va beso’naqay ichki kiyimlardan voz kechib, 
o’rniga korseti vulkanizatsiya qilingan rezinadan, bel chizig’i tabiiy holatdan 
ko’tarilgan, sodda shaklli liboslarni taklif etadi. P.Puare emansipatsiya tarafdori 
bo’lmagan bo’lsa-da, aynan u ayollar libosidagi korsetni umuman bekor qildi(86-87-
rasmlar).

---

102
86-rasm. XX asr boshlari ayollar kostyumlari 
1907-yilda Puare «neogrek» uslubidagi, bel chizig’i ko’tarilgan, yorqin rangli 
ko’ylaklar taklif etadi va ularni «1811-yil ko’ylaklari» yoki «Direktoriya ko’ylaklari» 
deb ataydi. 1910-yillarda «Neogrek» uslubi keng tarqalgan bo’lib, antik mavzuga 
berilish arxitektura, amaliy san’at va interyer bezatishda kuzatilar edi.
Puare o’sha paytdagi zamonaviy libosning to’zilishi – konstruksiyasining 
o’zgarishiga ta’sir ko’rsata oladi. U tufayli modaga kimono bichimli yeng, 
asimmetrik joylashgan taqilmalar, asimmetrik drapirovkalangan ustki yubkalar 
(tyunik), oval siluetli paltolar, sharqona xalatlarni eslatuvchi keng yengli oqshom 
uchun bashang paltolar kirib keladi. Sallasimon bosh kiyimlarni kiyish uchun Puare 
orqada ixcham tarab tutamlangan yoki kalta qirqilgan soch turmagini taklif etdi.
87-rasm. XX asr boshlari ayollar liboslari