«kostyum kom pozitsiyasi»

Nazorat savollari

1. Ustki kiyimlarga qanday kiyimlar misol bo‘ladi?

2. Kiyimdagi asosiy shakllar qaysilar?

3. Kiyim silueti deb nimaga aytiladi?

4. Zamonaviy kiyimlarga misol keltiring.

3 – LABORATORIYA MASHG‘ULOTI
Ishning nomi: Kompozitsion xususiyatlarini qo‘llab yangi model eskizlarini ishlab chiqish.
Ishdan maqsad: Kompozitsion xususiyatlarini qo‘llab yangi model eskizlarini ishlab chiqishni o’rganish.
Ishni bajarish uchun kerakli asbob uskunalar: Moda jurnallari, qalam, qog’oz, chizg’ich, lekalo va hokazolar.
Asоsiy ma’lumоtlar
Idrok qilish xususiyatlari. Ko’rish orqali idrok qilish ob’yekt xususiyatini umumiy tizimdan ajratishdan bo’linadi.

Avvalambor predmetlarnung va fazoviylikning munosabati idrok etiladi. Shundan so’ng predmetlar orasidagi munosabat o'rganiladi, undan keyin predmetlarning detallari orasidagi munosabatlar o’zlashtiriladi. Va yaxlitlik haqida aniq tasavvurga erishiladi.

Bunday ko’rinish orqali idrok etish xususiyati kompozitsion qurishda tartibga solishni idrok etishni ta’minlash maqsadida hisobga olinadi.

Shaklni idrok eyish organizmdagi u yoki bu biologic ehtiyoj bilan bog’liq. R.Arnxeym shunday deb yozadi: “inson odatdagi o’ziga xos biologik ehtiyojni orientir olish uchun unga aniqlik va oddiylik zarur; vazminlik uchun va to’g’ri harakatlanishda – umumiylik va tenglik; qiziqtirish uchun – xilma-xillik va diqqat-e’tibor zarur”.

Bu ehtiyojlar bir-biridan yaxshi bo’lgan shakllarga qoniqtiriladi. Kvadrat va aylana, oddiylik va tenglik.

To’g’ri uchburchaklar 2:1 o’zaro munosabati bilan qo’rquvni uyg’otadi, ya’ni 2 kvadratga parchalanadi. “Oltin kesim” munosabatida (misol 5:8) diqqat e’tibor umumiylik muvaffaqiyatli uyg’unlashadi.

Ma’lum kompozitsion usul – butun raqamni cheklangan guruh raqamiga va guruhlashtirilgan elementlarga ochish, ya’ni shunday uslub bilan ketma-ket yaqinlashish butunlikni o’zlashtiradi.

Bu uslub idrok etishni fiziologik ostonasida borligida shartlidir, bizning ongimiz bir vaqtning o’zida 5-7 tadan kam bo’lmagan elementlarni yoki bir vaqtda guruhlarni idrok etish mumkin (Miller qonuni).

Elementlarning ko’p miqdorda, shakl butun sifatida qabul qilinmaydi va bo’lingandek ko’rinadi.

“Tashkil etishga”, “guruhlashga” talab, ya’ni obyektnitanish, inson psixikasining xususiyati hisoblanadi.

Ko’z qidiradi, ong esa ularni “konfiguratsiyasi”ni ajratadi (tashqi ko’rinish) va “elementlarni” guruhlaydi (Guruhlash qonuniyati shundan iboratki, shaklni tashkil etadigan, elementlar bir-biriga qanchalik yaqin bo’lsa, ularni shunchalik oson ajratiladi).

Guruhlash elementlarning bir-biriga nisbatan fazoviy qanchalik yaqin joylashtirilganligiga bog’liq bo’ladi:

• 
  Qanchalik ular bir-biriga miqdoriy yaqin (shakllarning o’xshashligi va boshqalar)
  
• 
  “davom etishga” intilish, mantiqan element joylashgan o’rnidan boshlanishi, yaxlitlik obrazining tanish bo’lgan konturiga intilish;
  
• 
  Yopiq shakllarga intilish (tarqoq elementlar, o’zaro bog’lanmagan chiziqlar yopiqlikka va shaklni tashkil etishga intiladi).
  

Shuningdek, shakllarni fondan ajratish kelib chiqadi, ammo “kontur fondga emas, shaklga nisbatan tegishli deb ko’riladi”.

Shakllar elementlari bilan kontrast o’rtasidagi keskinlik bo’lsa (yoxud yorqinligi bo’yicha yoxud rangi bo’yicha yoki shakli), shunchlik oson shakl yaratiladi. Yaxlitlikdagi anglangan tizimga talab idrik etishdayoq o’rnatilgan.