3.3. Investitsiyalar tushunchasi va turlari Investitsiyalar qisqa muddatli va uzoq muddatli investitsiyalarga bo'linadi.
Investitsiyalar turlari bo'yicha riskli (venchur), to'g'ridan-to'g'ri, portfelli, annuitetlarga bo'linadi.
Xavfli (venchur) investitsiyalar- yangi yuqori xavfli faoliyat sohalariga investitsiyalar.
To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar- korxonaning ustav kapitaliga qo'yilmalar.
Portfel investitsiyalari– qimmatli qog‘ozlar va boshqa boyliklarga investitsiyalar.
Annuitetlar - investorga ma'lum vaqt oralig'ida ma'lum daromad keltiradigan investitsiyalar (sug'urta va pensiya jamg'armalariga investitsiyalar).
3.4. Investitsiya tamoyillari Investitsiyalar samarali bo'lishi uchun korxona investitsiya siyosatini amalga oshirishda ma'lum tamoyillarga amal qilishi kerak.
Eng muhimlari quyidagi tamoyillardir. Bular investitsiyalarning marjinal samaradorligi, "shpak" tamoyili, kapital qo'yilmalar samaradorligini moddiy va pul hisob-kitoblarini birlashtirish printsipi, moslashtirilgan xarajatlar printsipi, multiplikator printsipi, Q printsipi.
Marjinal samaradorlik printsipi sarmoya kiritish korxonani maksimal foyda olish uchun investitsiyalarni amalga oshirishga yo'naltiradi, agar marjinal daromad qo'shimcha mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun marjinal xarajatlarga teng bo'lsa.
"shpak" printsipi vaqt o'tishi bilan sarmoya kiritish jarayonini aks ettiradi. Ya'ni, ma'lum bir loyiha uchun investitsiyalarni amalga oshirishning ma'lum bir daqiqasidan boshlab, korxona investitsiyalarni qayta yo'naltirish bo'yicha qaror qabul qilishda torroq tanlovga ega.
Kapital qo'yilmalarning samaradorligini moddiy va pul baholarini birlashtirish printsipi inflyatsiya va fond bozoridagi boshqa tebranishlar nuqtai nazaridan investitsiyalar samaradorligini yanada aniqroq baholash imkonini beradi.
Moslashuvchan xarajatlar printsipi korxonani korxonaning rentabelligini ishlab chiqarish jarayoniga yangi texnologiyani kiritishdan ko'rgan yo'qotishlarga moslashtirishga
yo'naltiradi.
Multiplikator printsipi turdosh tarmoqlar va ishlab chiqarish faoliyati turlari o‘rtasidagi munosabatlarning rolini baholash imkonini beradi. Multiplikator ma'lum bir innovatsiyaning iqtisodiy kuchini aks ettiradi va keyingi investitsiyalar yoki investitsiya oqimlarini qayta yo'naltirishning maqsadga muvofiqligi haqida signal beradi.
Q-tamoyil. U fond birjasida aktivlarni baholash va ularni real almashtirish qiymati o'rtasidagi munosabatlarning o'rnatilishini aks ettiradi. Agar bu nisbat birdan katta bo'lsa, unda investitsiya qilish foydali bo'ladi. Q prinsipi talab bahosi bilan taklif bahosi o‘rtasidagi bog‘liqlikni aks ettiradi, ya’ni bozor iqtisodiyoti sharoitida samarali hisoblanadi.