Korxona Iqtisodiyoti va Menejmenti

Yordamchi materiallar	6,6	11,0	2,3	24,1	5,7
6,1
Yoqilg’i	1,7	2,0	0,7	37,4	0,5	1,6

Ta’mirlash uchun ehtiyot qismlar	3,9	11,0	2,0	23,0	1,7	2,0
Qadoqlash va o’rov materiallari	3,0	0,5	0,6	0,3	1,2	11,3
Jihozlarlar, xo’jalik asboblari va qimmat bo’lmagan, tez eskiruvchi boshqa buyumlar	9,8	16,7	12,2	19,5	3,2	5,6
2. Tugallanmagan ishlab chiqarish va yarim tayyor mahsulotlar	24,0	18,3	42,2	0,5	9,8	19,5
3. Kelgusi davr xarajatlari va boshqa mehnat predmetlari	5,8	16,7	2,5	1,2	0,2	1,7
Jami aylanma ishlab chiqarish fondlari	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0

Ishlab chiqarish zaxiralarni iste’molidan boshlab, ular tayyor maxsulotga o‘tib, uni sotishiga bo‘lgan davr ancha uzoq bo‘lishi. Sotilgan maxsulot haqi kelishi moddiy resurslar iste’mol vaqtiga to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Bu esa aylanma mablag‘larni belgilangan miqdorda tashkil kilishni talab qiladi.

• Ishlab chiqarish zaxiralarni iste’molidan boshlab, ular tayyor maxsulotga o‘tib, uni sotishiga bo‘lgan davr ancha uzoq bo‘lishi. Sotilgan maxsulot haqi kelishi moddiy resurslar iste’mol vaqtiga to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Bu esa aylanma mablag‘larni belgilangan miqdorda tashkil kilishni talab qiladi.
• Aylanma mablag‘larning optimal extiyojini to‘g‘ri aniqlash korxona uchun minimal sarf xarajatlar evaziga belgilangan foyda olinishi uchun imkon yaratadi.
• Korxonani normal faoliyatini tashkil qilish uchun zarur bo‘lgan aylanma mablag‘larni iqtisodiy asoslangan miqdorini aniqlash jarayoni aylanma mablag‘larni normalashtirish deb ataladi.

Aylanma mablag‘larni normalashtirish jarayonida ularning norma va normativlari aniqlanadi.

Normallash-tirish
Norma
Normativ
Aylanma mablag‘lar normalari korxonadagi tovar-moddiy boyliklarining minimal zaxiralarini ifodalab, zaxira kunlari, detallar zaxirasini normalari bo‘yicha xisoblanadilar.
pul mablari, ular aylanma mablaglar normalari va berilgan material turining o‘rtacha sutkalik xarajatlari ko‘paytmasidan iborat.

Aylanma mablag‘larning ko‘pgina elementlari bo‘yicha normativ quyidagicha xisoblanadi:

• N= x*D
• Bu erda:
• N - konkret element bo‘yicha aylanma mablag‘lar normativi;
• x - bir kunlik sarf xarajat, u tegishli ishlab chiqarishga, ketgan kvartal xarajatlarning 90 kunga bo‘linmasidan iborat;
• D - aylanma mablag‘larning berilgan elementi uchun zaxira normasi (kunlar).