Korporatsiyalarning

Reja:

KIRISH
ASOSIY QISM

1. 
   Korporatsiyalarning yuzaga kelishi va ular faoliyatining mohiyati
   

1. 
   Transmilliy korporatsiyalar faoliyatining asosiy xususiyatlari va rivojlanish bosqichlari
   

2. 
   Transmilliy korporatsiyalar faoliyati rivojlanishining zamonaviy tendensiyalari
   

XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
KIRISH
Hozirgi davrda xalqaro korporatsiyalar jahon iqtisodiyoti va xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishining muhim elementlaridan hisoblanadi. Oxirgi yillarda ularning jadal ravishda rivojlanishi jahon xo‘jaliklari aloqalarining globallashuvida, kapital va ishlab chiqarishning baynalminallashuv jarayonlarida namoyon bo‘lmoqda. Xalqaro korporatsiyalar jahon xo'jaligi aloqalarining barcha sohalarida faol ishtirokchi bo‘lib hisoblanadi. Xalqaro korporatsiyalar bir tomondan jadal rivojlanib borayotgan xalqaro moliya munosabatlarining mahsuli, boshqa tomondan esa, mazkur munosabatlarga ta’sir etuvchi qudratli mexanizm sifatida namoyon bo‘ladi.
Xalqaro korporatsiyalar xalqaro moliya munosabatlariga faol ta’sir ko‘rsatgan holda yangi munosabatlar shakllanishida muhim o‘rin tutadi.
Xalqaro korporatsiyalarning paydo bo’lishi va taraqqiy etishida jahon iqtisodiyotida ishlab chiqarish tarmoqlarini rivojlantirishga bo‘lgan zaruratning kuchayishi hamda xo'jalik hayoti baynalminallashuvining jadallashuvi muhim o‘rin tutdi.
Transmilliy korporatsiyalardan farqli ravishda xalqaro korporatsiyalar egalari yagona davlatning emas, balki ikki yoki undan ortiq davlatlar kapitallarining egalari hisoblanadi. Ular faoliyatining muhim xususiyati, aksiyadorlik kapitalini xalqaro ko‘lamda bo‘lib-bo‘lib joylashtirishdadir.
Xalqaro korporatsiyalarning jahon iqtisodiyotiga ta’siri eng avvalo ishlab chiqarishning nihoyatda keng tarqalishi orqali yuzaga keladigan afzalliklarda namoyon bo‘ladi.
Xalqaro korporatsiyalar faoliyatining xususiyatlariga ko‘ra quyidagicha shakllarga ajratiladi:
1.Transmilliy korporatsiyalar — asosiy kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo‘lib, filiallari esa dunyo bo‘ylab tarqalgan kompaniyalardir.
2. Ko‘p millatli kompaniyalar —asosiy kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat kapitaliga tegishli bo‘lib, xorijiy bo‘limlari turli mamlakatlarda joylashgan kompaniyalar.
Xorijiy iqtisodiy adabiyotlarda xalqaro monopoliyalarning ko‘pgina tasniflarini uchratish mumkin, ular jumlasiga, ko‘p millatli korporatsiyalar, xalqaro korporatsiyalar, transmilliy va global korporatsiyalar kiradi. Taniqli amerikalik marketolog olim F. Kotler xalqaro kompaniyalarni tashkil topishi jihatidan to‘rt turga bo‘lgan edi, ya’ni global kompaniya, transmilliy kompaniya, ko‘p millatli kompaniya va baynalminal kompaniya.
Rossiyalik iqtisodchilar xalqaro korporatsiyalarni quyidagicha tasnif etadilar. Xalqaro korporatsiyalar bu xorijiy aktivlarga ega bo‘lgan milliy monopoliyalar bo‘lib, ularning mahsulot ishlab chiqarishi va savdo faoliyati bir mamlakatdan tashqarida amalga oshiriladi.
Amerika qo‘shma shtatlarida korporatsiyalar sifatida aksiyadorlik jamiyatlari ta’riflanadi. Jahon iqtisodiyotidagi yetakchi transmilliy korporatsiyalarning aksariyati AQSH kompaniyalarining ekspansiyasi tufayli yuzaga kelganligi bois mazkur atama keng miqyosda tarqalgandir.

1.