Korporativ boshqaruv

2. Iqtisodiy rivojlanish tarixi
1950-yillarda Janubiy Koreya allaqachon rivojlangan edi. Harbiy rahbarlik 1960-yillarning boshlarida paydo bo'lgan va chorak asr davomida mamlakatni boshqargan.Keyingi uch 10 yillikda Janubiy Koreya iqtisodiyoti o'rtacha yillik qariyb 9 % o'sdi va aholi jon boshiga daromad yuz baravar oshdi. Janubiy Koreya yuqori malakali laboratoriya kuchiga ega bo'lgan sanoat markaziga aylantirildi. Ammo XX asr oxirida iqtisodiy o'sish sekinlashdi va 1997-yilda Janubiy Koreya Xalqaro Valyuta Jamg'armasidan (XVJ) 57 milliard dollarlik yordamni qabul qilishga majbur bo'ldi - bu XVJ tarixidagi eng katta qutqaruv bo’ldi.

Janubiy Koreyaning yirik shaharlarida va uning atrofidagi o'quv muassasalari va savdo va sanoat korxonalarining o'sishi qishloq aholisini shaharlarga ko'proq jalb qildi. Xususan, Seul Ikkinchi Jahon urushi tugashi bilan XXI asrning boshlarida qariyb 10 baravar ko'payib, taxminan 10 million kishiga yetdi. Aloqa ommaviy axborot vositalarida, xususan gazeta va jurnallar nashrida o'sish kuzatildi. Shuningdek, mamlakatning transport infratuzilmasini kengaytirish va modernizatsiya qilish bo'yicha ulkan dastur amalga oshirildi.

Janubiy Koreyadagi eng ko'zga ko'ringan ijtimoiy o'zgarish o'rta sinfning paydo bo'lishi edi. 1950-yillarning boshlarida amalga oshirilgan yer islohoti zamonaviy ta'limning tarqalishi va iqtisodiyotning kengayishiga sabab bo'ldi. Yana bir muhim ijtimoiy o'zgarish oilaviy tizimda yuz berdi: qishloq-shahar ko'chishi an'anaviy oilaviy tartibni buzdi, chunki shahar aholisi rejalashtirish orqali kamroq bolali bo'lishga intilishdi. Bundan tashqari, ayollar to'la huquqiy tenglik uchun astoydil harakat qilishdi va mulk huquqlarining kengayishiga erishdilar ⁷.

Yettinchi ilovada 2010 – 2019-yillarda Koreya Respublikasi yalpi ichki mahsulotining yillik o’sish darajasi foizlarda ko’rsatilgan. Shuningdek, 2020 – 2023-yillar uchun prognozlar gistogrammada aks ettirilib, O’zbekiston Respublikasining ham shunga mos yillardagi ushbu iqtisodiy ko’rsatkichi bilan taqqoslanmoqda.

Diagrammadagi oxirgi 4 yil uchun prognoz qilinganda, COVID-19 pandemiyasining ham iqtisodiyotga ta’siri hisobga olingan. Pandemiya Janubiy Koreyaga katta zarar keltirishiga qaramay, iqtisodiyotdagi barqarorlik saqlanib qolishi kutilmoqda. Buning asosiy sabablaridan biri, davlat qarzining keyingi yillarda ortishi taxminidir.

⁸⁹

Sakkizinchi ilovada Koreya Respublikasining YaIMga nisbatan davlat qarzi qanday sur’atlarda o’zgarib borishini ko’rish mumkin.

2019-yildan boshlab davlat qarzi shiddat bilan oshib bormoqda. 2021 – 2023-yillar uchun prognoz ham buni tasdiqlaydi. Davlat qarzi tarkibining asosiy qismini ichki qarz tashkil etadi. “Koreya, qarzi eng tez ko’payib borayotgan 34 ta mamlakat ichida 2-o’rinni egalladi” deb KoreaHerald gazetasi xabar berdi ¹⁰.

Ichki qarzning oshib borishiga asosiy sabab, davlat daromadiga qaraganda ko’proq xarajat qilmoqda. Bu esa bir necha yillar mobaynida davlat budjeti defitsiti ortib ketishini taqazo qildi va davlat ichki qarz evaziga defitsitni qopladi.