Korporativ boshqaruv

1. Mamlakat haqida umumiy ma´lumot
K oreya Respublikasi Sharqiy Osiyoning Koreys yarimorolida joylashgan. Uning maydoni 97 230 km² bo’lib, yarimorolning qariyb 45 foizini tashkil etadi. Mamlakat shimoldan Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, sharqdan Yapon dengizi, janubdan sharqiy Xitoy dengizi va g’arbdan Sariq dengiz bilan chegaradosh. Poytaxti – Seul shahri. 2020-yil may holatiga ko’ra Koreya aholisi 51 milliondan ortiq kishini tashkil etgan¹. Rasmiy tili - koreys tili.

Hukumat prezident boshqaruviga asoslangan bo’lib, hozirda davlatni 2017-yil 24-yanvarda saylangan 19-prezident, Mun Chje In boshqarmoqda.

Oltinchi ilovada Koreya Respublikasi aholisi sonining 20 yil (2000 – 2020) mobaynida o’zgarib borishi va keyingi 4 yil uchun qilingan prognozlar keltirilgan. Diagrammaga ko’ra, 2000 – 2016-yillarda 0,4 – 0,7% barqaror o’sish darajasi kuzatilgan, ammo keyingi 4 yilda bu ko’rsatkich 0,1 – 0,2% ga pasaygan. Joriy yilning may oyi holatiga ko’ra mamlakat aholisi qariyb 51 270 000 kishini (dunyo bo’yicha 28-o’rin) tashkil etadi. BMT ning prognoziga ko’ra, Koreya aholisi 2025-yilgacha juda past o’sish darajasi bilan o’zgarib borishi va 2026-yildan boshlab aholi sonining kamayishi kutilmoqda. Buning asosiy sababi, Janubiy Koreyaning tug’ilish darajasi eng past bo’lgan mamlakat deb tan olinganidir.

Koreya Respublikasining hududi O’zbekiston hududidan qariyb 4,5 baravarga kichik bo’lishiga qaramay, joriy yilda aholisi 17,8 million kishiga ortiq. Shunga muvofiq tarzda, Koreyada aholi zichligi 527 kishi/km² ni, O’zbekistonda esa bu ko’rsatkich 79 kishi/km² ni tashkil etadi.

“Statistics Time” xalqaro reyting kompaniyasi 2019 yil ikkinchi choragi hisobotiga ko´ra Koreyaning nominal YaIM hajmi 1,629 530 mlrd. AQSh dollari, 2019 yil yakunlari bo´yicha XVF ma´lumotiga ko´ra aholi jon boshiga tushadigan milliy daromad bo´yicha esa 31,250 AQSh dollarini tashkil etib, hozirda dunyo iqtisodiyotining 12 o’rinida turadigan mamlakat². Ushbu reyting kompaniya tomonidan mamlakatning 2024 yilga borib YaIM hajmi 1,988 mlrd³. AQSh dollari bashorat qilinmoqda⁴. Koreya Respublikasi 1995 yil 1 yanvarda Butunjahon Savdo Tashkilotiga a´zo bo´lgan⁵.

60-yillardan boshlab Koreya o'zini kambag'al agrar jamiyatdan dunyoning eng yuqori rivojlangan davlatlaridan biriga aylantirdi. Koreya 1996 yilda Iqtisodiy Hamkorlik va Rivojlanish Tashkilotiga (OECD) a'zo bo'lib, iqtisodiy rivojlangan mamlakatga aylanish sari qadam qo'ydi. Og'ir sanoat, jumladan, kimyo, metallurgiya, mashinasozlik va neftni qayta ishlash yuqori rivojlangan. Elektronika, bioinjenerlik va aerokosmik kabi yuqori texnologiyali sohalarga e'tibor qaratildi va xizmat ko'rsatish sohasi sezilarli darajada o'sdi. Dunyo bo'yicha eng ko'p xom neft import qilinadigan beshinchi mamlakat hisoblanadi. Xom neft iste'moli bo'yicha Janubiy Koreya to'qqizinchi o'rinni egallaydi.⁶

Janubiy Koreyaning iqtisodiyoti Osiyoda to'rtinchi, dunyoda esa 12-o'rinda turadi. Janubiy Koreya dunyodagi eng kambag'al davlatlardan biri bo’lib, yuqori daromadli mamlakatga aylangani bilan mashhur. Hozirda, mamlakat bir qator taraqqiy etgan transmilliy kompaniyalari, jumladan, “Samsung”, “Hyuindai Motor Company”, “LG Electronics”, “GM Korea”, “SK Group”.

Inson taraqqiyoti indeksiga ko´ra, mamlakat yuqori turmush darajasiga ega, 22-chi o’rinni egallaydi. Koreya kichik davlat bo’lishiga qaramay dunyoda o’ttiz uchinchi o´rinda turadigan oltin zaxiralariga egalik qiladi. 2014 yildan beri Janubiy Koreya “Bloomberg Innovation Index” tomonidan ketma-ket 6 yil davomida dunyodagi eng innovatsion mamlakat deb tan olindi. XXI asrdan beri Janubiy Koreya o'zining K-pop, TV dramalari va kino kabi Koreya to'lqini deb nomlanuvchi fen madaniyati bilan dunyoga tanildi.