Ko’rinishlariga dosh bera olgan, dosh berish bilan birgalikda o’zida asriy udumlar

Mehnat tarbiyasi. Mehnat inson xayoti uchun, uning farovon turmush kechirish uchun hamisha asos bo’lib kelgan va shunday bo’lib qoladi.
Mehnat – farovon va baxtli xayot kechirishning eng asosiy sharti bo’lganligi sababli hamma fuqarolar uchun majburiydir.
Mexnat odamlarining biror maqsad uchun sarflagan vaqti, aqliy va jismoniy kuchi yoki zarur faoliyatidir. Mehnatsiz yashamoq mumkin emas.
Ota-bobolarimiz asrlar davomida mehnatni ulug’lab kelishgan, o’zlari sidqidildan mehnat qilishgan. Bizga ulardan meros bo’lib qolgan barcha xazinalar – ilmiy-badiiy kitoblar, turli xildagi san’at asarlari, me’morchilik obidalari va boshqa narsalar ana shu mexnatning maxsulidir. Jaxon fanining rivojiga bebaxo xissa qo’shgan al-Xorazmiy, Ibn Sino, Ismoil Buxoriy, Mirzo Ulug’bek, Alisher Navoiy, Zaxhiriddin Muxammad Bobur singari bobokalonlarimiz mehnatsevarliklari tufayli ulkan yutuqlarni qo’lga kiritishgan va yoshlarni ham mexnatni sevishga, mexnatsevar bo’lishga chaqirishgan. Shu boisdan jaxondagi barcha xalqlarning maqollarida bo’lgani kabi o’zbek maqollarida ham mehnat va mehnatsevarlik g’oyasi markaziy o’rinlardan birini egallaydi. «Suvsiz xayot bo’lmas, mehnatsiz roxat»,
«Mehnat qilsang yasharsan, katta-katta osharsan», «Oltin o’tda chiniqar, odam – mexnatda»,«Mexnat bilan qarisang, rahmat bilan yasharsan», «Uzoq umr siri mehnatda» kabi maqollar bejiz yaratilmagan. Mehnat xayot chirog’iga yog’ quyib turadi. Mehnat bilan charxlanib turmagan kuch susayadi. Ishlamaslik har doim lanjlikni keltirib chiqaradi, lanjlikdan keyin esa nogironlik keladi.
Mehnat asosan ikki turli bo’ladi: aqliy mehnat va jismoniy mehnat. insoniyat qo’l va boshqa a’zolari yordamida jismoniy kuch sarflab, amalga oshiradigan ishlar jismoniy mehnatni tashkil qiladi. Jismoniy mehnatni aqliy mehnatdan ajralgan xolda tushunish mumkin emas. Jismoniy aql yordamidagina mazmunli, yaxshi sifatli va maxsuldor bo’ladi: aqlli odam ketmon chopsa ham, traktor xaydasa yoki zavod-fabrikada biror jismoniy vazifani amalga oshirsa, uning ishi yaxshi natija beradi. aql aralashmagan ishning maxsuli bo’lmaydi.
Aqliy mexnat egalari – o’qituvchilar. Shifokorlar, olimlar, shoir-yozuvchilar. Noshirlar va boshqalar bo’lib, ular ma’naviyat egalaridir. Agar jismoniy mehnat egalari jamiyatni iqtisodiy tomondan ta’min etishsa, aqliy mehnat egalari insoniyatning ma’naviy yuksalishiga xizmat kiladilar.
Mehnat bilan suyagi qotgan, mehnat tufayli izzat-u xurmat ko’rgan har bir ota-ona o’z farzandlarining ham mehnat bilan yashashini, mehnati bilan el-yurt oldida sharaf topishini xohlaydi. Har qanday yumush, jumladan, idish-tovoq yuvish, uy-xovlilarni supurish, mol- xollarga qarash, tomorqa, qurilish, ta’mirlash ishlarida qatnashish ham mehnatdir.