Ko’rinishlariga dosh bera olgan, dosh berish bilan birgalikda o’zida asriy udumlar

Mehmondo’stlik o’zbek xalqimizga ajoyib bir udum. Xalqimiz o’zi chor-nochor yashaganda ham topganini mehmondan ayamaydi, uning dilini xushnud qilishni istaydi. Bu saxovatlikning, ulug’vorlikning belgisidir.
Buyuk bobokalonimiz A.Navoiy, Ulug’bek, Bobur kabi daholar xayoti va faoliyatlari bilan tanishganimizda, A.Qodiriyning mashxur «O’tgan kunlar» romanidagi Otabek va Kumushbibilar o’sgan xonadonlar oila tarbiyasida, o’zaro muomala yuksak bir odob- axloq namunasi ekaniga guvox bo’lamiz. Bu oilalarda ota-onalarning farzandlar bilan, hatto ustozlarning shogirdlar bilan o’zaro muomlada «siz»lab gapirishlar, oiladagi farzandlar va tengqurlar ham o’zaro so’zlashuvda «siz» lab muomala qilishlari nihoyatda ibratlidir. Bu fayzli urf-odatlarimiz kishilardagi mexr-oqibatni, o’zaro xurmat-izzatni, o’rtoqlik, do’stlik rishtalarni yanada mustahkamlashda katta ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun dono xalqimiz «sen» ham bir og’izdan chiqadi «Siz» ham, deb bekorga aytmagan.
Katta tarbiyaviy ahamiyatga ega bo’lgan oilaviy udumlarmizdan yana biri dasturxon atrofida o’tirish, oilaviy ovqatlanishdir. Odat bo’yicha dasturxon, atrofidagi oddiy suhbatda keksalar o’tiradi, undan keyin ota-ona, aka, opa, kelin, singil, ukalar o’tiradi. Eng yosh bolalar kattalar yonida o’tirishlari kerak. Barcha oila a’zolari to’planib, dasturxonga taom tortilgandan so’ng shu yerdagi yoshi ulug’larning ruxsati bilan ovqatga qo’l uzatishi lozim. Yoshi kattalarni hurmatlab, ular obro’si va izzatini o’z o’rniga qo’yish – odatimizning asosiy maqsadidir. Choy atrofidagi suxbatda choynak, piyola, tagliklarning tozalab yuvib-artilishi, har bir kishi uchun aloxida piyola tutilishi gigiyena talabi bo’lsa, choyni uch marta piyolaga quyib, choynakka ag’darish hech qanday irim-sirim bo’lmasdan, balki choy ta’mini bir xilligini ta’minlash uchun qilinadi. Choyni yoshi kattalar quyib, yoshlarga uzatishi esa odobga zid bir xoldir.
O’zbek xalqining turmush tarziga singib ketgan yaxshi va ijobiy urf-odatlarimizning ko’pchiligi xalqni, jamiyatni faqatgina yaxshilikka-oliyjanob inson, axloqi pok, jismoniy sog’lom, e’tiqodli shaxs bo’lib yetishishiga xizmat qilib keladi.
Biz yoshlar ota-bobolarimizdan meros bo’lib qolgan ushbu odatlarni tiklashga xissa qo’shsak ayni muddao bo’ladi. Bu esa ularning kelgusi kamolotni, rizq-u ro’zlarining barakasini va hech qachon zavol ko’rmasliklarini ta’minlagan bo’lardik. Zotan dono xalqimiz: «Erdan ayrilsang ham eldan ayrilma», «el ishini er yigit qilur, er yigit qadrini el bilur», - deb bejiz aytmagan. Yoshlarimiz ana shu dono gaplarga amal qilishlari maqsadga muvofiqdir.