Ko‘p xizmatli Ethernetl tarmoqni loyihalash Mundarija Kirish

---

Ko‘p xizmatli Ethernetl tarmoqni loyihalash 
 
Mundarija 
Kirish............................................................................................................ 
1. Asosiy qism....................................................................................... 
1.1.Ethernet tarmog‘i..................................................................................... 
1.2.Kompyuter tarmog‘ining protokollari......................................................... 
1.3. 
Lokal 
tarmog‘i............................................................................................ 
2. Loyihani bajarish tartibi.......................................................................... 
2.1. 
Hisobot......................................................................................................... 
Xulosa............................................................................................................ 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati........................................................... 

---

 
 
Kirish 
 
Axborot texnologiyalarining maqsadi inson taxlil kilishi uchun axborotni ishlab 
chiqarish va uning asosida biror bir xatti-harakatni bajarish bo‘yicha qaror qabul qilishdir. 
Axborot texnologiyasi obekt, jarayon yoki hodisa (axborot mahsuloti)ning holati haqidagi 
yangi sifat axborotini olish uchun ma'lumotlarni to‘plash, qayta ishlash va uzatishning 
vosita va uslublari jamlanmasidan foydalanuvchi jarayondir. 
Bundan tashqari, axborot texnologiyasining asosiy maqsadi - axborotni saqlash va 
uzatishni tashkil etish.
Axborot tizimi axborotni qayta ishlashning axborot-kompyuter tizimini o‘zida 
ifodalaydi. Axborot tizimi – o‘z tarkibida kompyuterlar, kompyuter tarmoqlari, axborot 
va dasturiy ta'minot hamda odamlarning birgalikdagi faoliyat yuritish jarayonini aks 
ettirib, u iste'molchi uchun axborot ishlab chiqarishni o‘z zimmasiga oladi.
Axborot tizimlarining asosiy vazifasi hodisa va jarayonlar kechishini boshqarish 
imkoniyatlarini yaratishdan iborat. Shuningdek, axborotlarga asoslangan, maqsadi 
oldindan belgilangan va shu maqsadga erishish dasturi ishlab chiqarilgan boshqariluvchi 
jarayonga maqsadli ta'sir ko‘rsatadi. 
Ta'lim – tarbiyada axborot tizimlarining asosiy vazifalari – bu o‘rganilayotgan 
ob'ektga tegishli barcha axborot resurslarini eng maqbul boshqarish usullari yordamida 
iste'molchiga kerakli bo‘lgan axborotlarni ishlab chiqish va ulardan ta'lim ob'ektni 
boshqarishda foydalanish uchun axborotli va texnikaviy ta'minot muhitini yaratishdir. 
Axborotlarni avloddan – avlodga uzatishning ahamiyati ta'lim – tarbiya ishining 
ahamiyati bilan hamohangdir.
Axborot texnologiyalari (AT) – bu tizim masalalar yechimini topish maqsadida 
axborotlarni yig‘ish, qayta yig‘ish, qayta tiklash, saqlash, ifodalash, tizimlash, uzatish va 
uni iste'molchiga foydalanishga qulay holga keltirish jarayonini kompyuter va 
telekommunikatsiya vositalari yordamida amalga oshiriladigan, tartibga solingan amaliy 
dasturlar majmuasidir.
Axborot texnologiyalari – jarayonlarni boshqarishdagi asosiy manba bo‘lib 
hisoblanadi. Tayyorlangan ma'lumotlarni tizimga ajratish va qayta ishlash hamda kerakli 
maqsadlar bo‘yicha qayta ishlangan ma'lumotlarni uzatishni o‘z ichiga oladi.

---

Axborotlashtirish faqatgina fan va texnika yutug‘i bo‘lmasdan, balki ular ta'lim, 
tarbiya, san'at, tibbiyot, iqtisodiyot, qishloq xo‘jaligi, sanoat va shu kabi sohalarning 
rivojlanishida ham doimo muhim omil bo‘la oladi.
Zamonaviy hisoblash texnikasi va aloqa vositalari asosida axborotlarni to‘plash, 
saqlash 
va 
kerakli 
manbalarga 
uzatishning 
zamonaviy 
usullari, 
ya'ni 
kompyuterlashtirilgan usullarigacha rivojlanib boraveradi.
Axborot texnologiyalarining paydo bo‘lishi, bu sohadagi ishlarni jonlantirib 
yubordi, ya'ni endigi hayot nafaqat axborotlar, axborot texnologiyalari, balki axborot 
tizimlarini yaratishni taqozo etib qoladi va ulardan bilim bazalari, vazifalar, mantiqiy 
xulosalarni yechuvchi mashina kabi xizmat tizimlarini ham o‘zichiga olishini talab 
qilmoqda. Bu talablarni hal qilish esa ijtimoiy islohotlarga bog‘liqdir. 
Oliy ta’lim o‘quv jarayonini tashkil etishda innovatsion texnologiyalarning roli kun 
sayin ortib bormoqda. Masofaviy texnologiyalardan foydalanish zamonaviy ta’limning 
imkoniyatlarini yanada kengaytirdi. Bugungi kunda Yer kurrasining istalgan joyidan 
turib, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) imkoniyatidan 
foydalangan holda ta’lim olish mumkin. Zero an’anaviy ta’lim o‘z mavqeini saqlab tursa 
ham, keyingi paytlarda masofaviy o‘qitish texnologiyalari kundan-kun ommaviylashib 
bormoqda. 
Bugungi 
kunda 
mamlakatimizda 
yangi 
jahon 
axborot-ta’lim 
muhitiga 
integrallashishga yo‘naltirilgan ta’lim tizimi barpo etilmoqda. Bu ta’lim jarayonini tashkil 
etishda zamonaviy texnik imkoniyatlarga javob beradigan sezilarli o‘zgarishlar bilan 
kuzatilmoqda. Zamonaviy axborot texnologiyalarining ta’lim sohasiga kirib kelishi ta’lim 
usullari va o‘qitish jarayonini yangicha yondashuv asosida tashkil etish shakllarini sifatli 
ravishda qulaylashtirib, o‘zgartirish imkonini bermoqda. Axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalari ta’lim tizimini modernizatsiyalashtirish jarayonining eng muhim 
qismidir. AKT — bu turli texnik va dasturiy qurilmalar bilan axborotga ishlov berish 
usullaridir. U birinchi navbatda, zarur dasturiy ta’minotga ega bo‘lgan kompyuterlar va 
ma’lumotlar joylashtirilgan telekommunikatsiya vositalaridir. 
1997-yil 29-avgustda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim 
to‘g‘risidagi» Qonunining 1-moddasida fuqarolarga ta’lim, tarbiya berish, kasb-hunar 
o‘rgatishning huquqiy asoslari belgilab berildi hamda har kimning bilim olishdek 
konstitutsiyaviy huquqini ta’minlashga qaratilganligi ta’kidlandi. Hozirgi davr ta’lim 
bosqichining yangi talablariga ehtiyoj yuqoriligini ko‘rsatmoqda. Bunda masofaviy 
ta’lim texnologiyalarini ta’lim jarayonida qo‘llash va uni boshqarish ham muhim o‘rin 
tutadi. Bu borada, Respublikamizda qator dolzarb ishlar olib borilmoqda. 
2012-yildan boshlab O‘zbekiston Respublikasi barcha oliy ta’lim muassasalari 
(OTM) o‘rtasida yagona videokonferensiya ta’lim texnologiyasi amalga oshirildi va 
hozirgi kunda bu borada elektron ta’limga katta e’tibor qaratilmoqda. Bunda OTM’larga 
yangi imkoniyatlar va istiqbollar ochib berish borasida rejali ishlar amalga oshirilmoqda. 

---

Masalan, hududlardagi kadrlar malakasini masofadan boshqarish bunga misol bo‘la oladi. 
Elektron yoki masofaviy ta’limning yangi bosqichida nafaqat axborot texnologiyalarini 
qo‘llash, balki elektron shakldagi ta’lim manbalarini bilan ta’minlashni ko‘zda tutiladi. 
“O‘zbekenergo” AJda Axborot kommunikatsiya texnologiyalarni joriy etishni sifat 
jihatidan yangi darajaga ko‘tarish uchun keng ko‘lamli ishlar olib borilmoqda. Jumladan, 
Davlatimiz rahbarining 2018 yil 23 oktyabrdagi qaroriga muvofiq, o‘tgan yil 30 noyabrda 
Toshkent shahrida Janubiy Koreyaning «KT Corporation» kompaniyasi bilan elektr 
energiyasini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan “O‘zbekenergo” 
AJda Axborot kommunikatsiya texnologiyalarni joriy etishni sifat jihatidan yangi 
darajaga ko‘tarish uchun keng ko‘lamli ishlar olib borilmoqda. Jumladan, Davlatimiz 
rahbarining 2018 yil 23 oktyabrdagi qaroriga muvofiq, o‘tgan yil 30 noyabrda Toshkent 
shahrida Janubiy Koreyaning «KT Corporation» kompaniyasi bilan elektr energiyasini 
hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimni, SCADA – 
avtomatlashtirilgan dispetcherlik tizimi hamda axborot boshqaruv tizimlari (ERP) 
boshqariladigan yagona respublika ma'lumotlarni qayta ishlash markazini tashkil etish 
to‘g‘risida bitim imzolangan edi. Ushbu Markazda yetakchi ishlab chiqaruvchilarning 
eng zamonaviy uskunalaridan foydalanish ko‘zda tutilgan.
Hozirda elektr energiyasini 
ishlab chiqarish, tashish va taqsimlash bo‘yicha energetika tizimining barcha 
korxonalarini, jumladan, barcha elektr energiyasi iste'molchilarini qamrab oladigan elektr 
energiyasini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimini, shuningdek, 
SCADA – avtomatlashtirilgan dispetcherlik tizimini joriy etish bo‘yicha ishlari 
boshlandi. Elektr energiyasini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan 
tizimi loyihasining 1 bosqichi (Buxoro, Jizzax va Samarqand viloyati)da amalga oshirish 
davomida Osiyo taraqqiyot bankining iqtisod qilingan mablag‘lari hisobidan tashkil 
etiladi va 2019 yil 1 sentyabrgacha ishga tushirilishi mo‘ljallangan. Bundan tashqari, 
SCADA 
– avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvi tizimini yaratishni 
moliyalashtirish masalalarini hal qilish maqsadida joriy yilning 11 yanvar kuni 
“Eximbank”ning Seuldagi bosh ofisida “O‘zbekenergo” AJ boshqaruvi raisi o‘rinbosari 
Jahongir Obidjonov va “Eximbank” direktori Von Suk Xa o‘rtasida uchrashuv bo‘lib 
o‘tdi. Yig‘ilish yakunida tegishli tadqiqotlar o‘tkazish va yuqori malakali xorijiy 
maslahatchilar yordamida loyihaning texnik-iqtisodiy asosini tayyorlash uchun grant 
ajratish to‘g‘risida kelishuvga erishildi. Ushbu loyihaning texnik-iqtisodiy asosi 
ma'qullanganidan so‘ng, “Eximbank” loyihaga 20 yil muddatga imtiyozli kredit ajratadi. 
E'tiborli jihati, SCADA – avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvi tizimining joriy 
etilishi elektr qurilmalari ish rejimining optimallashtirilishi va inson omili tufayli yuz 
beradigan avariyaviy o‘chishlar oldi olinishi orqali iste'molchilarning elektr energiyasi 
bilan ta'minlash ishonchliligini oshirishga yordam beradi.