Konstruksiyalar

109. Kalta konsollar nima?
Ushbu konsollar ushbu shartni qanoatlantirishi kerak: 
l
1
≤0,9h
0
, bu yerda l
1
 – hisobiy quloch, h
0
 – ishchi balandli-
gi. Odatda ular ustunning yon tomondan kengaytirilgan qismi 
50-rasm.
a)
b)
v)

---

78
bo‘lib, ular to‘sin, rigel yoki shunga o‘xshash konstruksiyalar 
uchun tayanch bo‘lib xizmat qiladi. 
110. Kalta konsollar qanday hisoblanadi?
Kalta konsollarda eguvchi momentlarning qiymati ki-
chik bo‘lgan holda ko‘ndalang kuchning qiymati katta bo‘la-
di. Shuning uchun ularning buzilishi normal kesimlar bo‘yi-
cha emas, balki qiya kesimlar bo‘yicha ro‘y beradi. Tajribalar 
shuni ko‘rsatadiki, kalta konsollarning ishlash sxemasi kron-
shteynning ishiga yaqin bo‘ladi. Podkos rolini betonning qi-
ya siqilgan yo‘lagi (prizma) bajaradi, cho‘zilgan bog‘lama vazi-
fasini cho‘ziluvchi armatura S bajaradi (51-rasm). Prizmaning 
mustahkamlik sharti uning geometriyasidan kelib chiqadi: 
 
N  ≤ N
bu
, bu yerda: N = Q/sinθ – tashqi yuk ta’sirida priz-
madagi bo‘ylama zo‘riqish: N
bu
= 0,8R
b
 bl
sup
 sinθ ϕ
w
 prizma-
ning yuk ko‘tarish qobiliyati. Bu yerdan Q ≤ 0,8R
b
bl
sup
sin
2
θ•ϕ
w
 
kelib chiqadi. Bu yerda, Q – konsol qabul qiladigan yuk, 
 
b – prizma (ustun) ko‘ndalang kesimining eni, l
sup
sinθ kesim 
balandligi (l
sup
 – to‘sin yoki rigel tiraladigan yuza), 0,8 – ish 
sharoiti koeffitsienti ϕ
w
  ≥ 1 ko‘ndalang armaturaning beton-
ni prizmatik mustahkamligini ortishiga ta’sirini hisobga oluv-
chi koeffitsient (bilvosita armaturalash uchun qo‘llaniladigan 
to‘rlarga o‘xshash (8-savolga qaralsin).