Konstruksiyalar

211. Temir-beton konstruksiyalarda betonning himoya qatlami 
o‘zgarishi salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkinmi?
Albatta mumkin. Tadqiqotlarda aniqlanishicha, egiluvchi (egi-
luvchi elementlarga plitalar va balkalar kiradi) va katta ekssen-

---

155
trisitetli nomarkaziy siqiluvchi (ustunlar) elementlarda betonning 
himoya qatlami loyihadagidan ko‘ra ortib ketsa, ichki juft kuch 
yelkasi kamayganligi sababli, normal kesimlarning mustahkam-
ligi pasayadi. himoya qatlami kamayib ketganda esa mustah-
kamlik ortadi, lekin kirishish deformatsiyasi natijasidagi darzlar-
ning hosil bo‘lishiga olib kelib, suv-bug‘ ara lashmasi yoki agressiv 
gaz lar armaturaning sirtiga ta’sir qiladi va korroziyaga uchratadi. 
Undan tashqari, himoya qatlami ning kamayishi olovbardoshlik-
ning ham kamayishiga sabab bo‘ladi. Egilishga ishlaydigan kons-
truksiyalarda armatura ning bir tomonga surilishi natijasida egi-
luvchi zo‘riqishlarga burovchi zo‘riqish ham qo‘shiladi. Monolit 
uysozlikda konstruksiyaning alohida uchastkalarida armatura-
ning ochilib qolish hollari uchraydi. Siqilishda himoya qatlami-
ning o‘zgarishi bo‘ylama kuchlar uchun qo‘shimcha ekssentrisitet 
hosil qiladi (geometrik o‘qning surilishi tufayli) va ustunning 
mustahkamligi kamayishiga olib keladi. Ushbu nuqsonlarning 
ta’siri katta ekssentrisitetli siqiluvchi elementlarda yanada ortadi.