Конституция – халқ фаровонлиги ва юрт тинчлиги асоси конституция шахс, жамият ҳамда давлат манфаатларини таъминлаш кафолати

Ўзбекистон Конституцияси – инсон манфаатларининг кафолати

Ҳар қандай давлатнинг Асосий қонуни марказида инсон ва унинг манфаатлари туради. Асосий қонун инсон омилидан куч олади ва тирик организм каби халқ ҳаётининг ажралмас бўлагига айланади. Бу эса ўз навбатида демократиянинг фундаментал қадриятларини Конституция нормалари орқали кундалик ҳаётда акс этишига, пировардда мамлакатда ҳуқуқ устуворлигини ўрнатилишига олиб келади.

Маълумки, бундан 28 йил аввал қабул қилинган Асосий қонунимиз инсон манфаатларини давлат манфаатларидан устувор этиб белгилади.
Асосий қонунимизнинг 2-моддасида Давлат халқ иродасини ифода этиб, унинг манфаатларига хизмат қилади. Давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва фуқаролар олдида масъулдирлар, деб белгилаб қўйилган.
Маълумки, “Халқ давлат органларига эмас, балки давлат органлари халққа хизмат қилиши керак” деган асосий тамойилга таянган ҳолда одамларнинг дардини эшитиш, улар билан очиқ мулоқотда бўлиш, оғирини енгил қилиш асосий мақсади ҳисобланган халқ билан мулоқотнинг янгича тизими жорий этилди. Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан ташкил этилган Президентнинг виртуал ва Халқ қабулхоналари хусусида ҳам ана шундай фикр билдириш мумкин. Халқ қабулхоналари фаолияти йўлга қўйилиши билан фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқини амалга ошириш имкони яратилганини таъкидлаш жоиз.
Я нги тизим инсон манфаатлари тушунчалари ўзаро шунчалик боғланиб кетганки, уларни бир-биридан асло ажратиб бўлмайди. Виртуал ва Халқ қабулхоналарига йилига 1 миллиондан зиёд мурожаат келиб тушмоқда. Фуқароларнинг шикоят ва таклифларини тўғридан-тўғри Президентга етказадиган ушбу тизимнинг яратилиши халқдан узоқлашиб қолган айрим раҳбарларни ўз фаолиятини қайта кўриб чиқишга, халқнинг турмуш шароитини ўзида ҳис қилиш, ҳамда таъбир жоиз бўлса, қарорлар қабул қилишда халқ билан ҳисоблашишга олиб келди. Мазкур ислоҳотлар конституциявий нормага янгича ҳаётий куч бағишлаб келмоқда.
Айниқса Асосий қомусимизнинг 13-моддасида “Ўзбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кўра инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади” деб мустаҳкамланиши давлат, унинг органлари, мансабдор шахслар фаолиятининг асосий мақсади ва йўналишларини яққол ифода этди.
Асосий қомусимиз 128 моддадан иборат бўлгани ҳолда унинг 30 дан ортиқ моддалари бевосита инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига бағишлангандир. Конституциямиз Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларациясининг деярли барча принципиал қоидаларини ўзида мужассамлантирган.
Давлат инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият эканлигидан келиб чиқиб, ўтган йиллар мобайнида инсоннинг шахсий, сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ҳуқуқларини таъминлаш мақсадида бир қатор ишларни амалга оширди. Хусусан, шахсий ҳуқуқларни таъминлаш ва ҳимоя қилиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Жиноят, Жиноят-процессуал, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекслари, “Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги тўғрисида”, “Ахборот олиш кафолатлари ва эркинлиги тўғрисида”, “Ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатлари тўғрисида”, “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”, “Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида”ги каби қонунларни қабул қилди.
А йниқса ҳар бир шахснинг мулкдор бўлишга оид конституциявий ҳуқуқи жудаям мустаҳкам муҳофаза қилиниб, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси, “Хусусий мулкни ҳимоя қилиш ва мулкдорлар ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”, “Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида”, “Фуқароларнинг банклардаги омонатларини ҳимоялаш кафолатлари тўғрисида”, “Банк сири тўғрисида”, “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”, “Оилавий тадбиркорлик тўғрисида”, “Тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги рухсат бериш тартиб-таомиллари тўғрисида”, “Инвестиция фаолияти тўғрисида”ги каби қонунларда батафсил тартибга солинган.