Konfransinin

NEFTİN QAZ İLƏ DOYMA TƏZYİQİNİN LAYIN 

İŞLƏNMƏSİNƏ TƏSİRİ 

Tələbə:    

 

 

 

    Elmi rəhbər: 

Əhmədov Kazım Nazim oğlu                  dos. Dadaşzadə X.İ. 

III kurs, qrup 261.6 

 

 

Doyma  təzyiqi  qaz-maye  sistemlərinin  hərəkəti  zamanı 

ilk  qaz  qabarcıglarının  ayrılmasına  uyğun  təzyiqdir.P>Pd 

olduqda  sistem  birfazalı  (maye),P

d

  olduqda  isə  ikifazalı 

(sərbəst  qaz  və  maye)  vəziyyətində  olur.Beləliklə  doyma 

təzyiqi  birfazalı  termodinamik  müvazinətli    sistemin,ikifazalı 

sistemə keçməsi üçün keçid təzyiqidir.  

---

84 

 

Neft-mədən  praktikasında  qazlı  mayelər  sisteminin 

tətbiqinə  tez-tez  rast  gəlinir.Sistemdə  sərbəst  qaz  fazasının 

yaranması onun termik və hidrodinamik xassələrinə böyük təsir 

göstərməklə  bu  və  ya  digər  texnoloji  prosesin  effektivliyinə 

təsir edir. 

Bu baxımdan doyma təzyiqinin baxılan qaz-maye siztemi 

üçün  düzgün  təyin  edilməsi,texnoloji  proseslərin  düzgün 

aparılması üçün əsas şərtlərdən biridir. 

Təzyiq  azaldıqca  qaz  mayedən  ayrılır  və  sərbəst 

olaraqneft ilə birlikdə quyuya doğru hərəkət  edir.Ayrılmış  qaz 

qabarcığkarının 

tədricən 

böyüməsinə 

baxmayaraq 

o,məsamələrdən sərbəst keçə bilirki, bunların sürətləri mayenin 

sürətinə bərabər olur.Onda istismar müddətində qaz amili sabit 

qalmalıdır.Qaz amilinin sabitliyi isə təcrübi faktlara aiddir. 

Təcrübi  faktlar  göstərirki,həll  olmuş  qaz  rejimində 

istismar zamanı qaz amili əvvəlcə artaraq müəyyən maksimum 

qiymətə  çatır,sonra  isə  azalmağa  başlayır.Qaz  amili  kifayət 

qədər  böyük  sərhədlərdə  dəyişdiyindən  onu  nəzərə  almamaq 

olmaz.Odur  ki,layda  hərəkət  edən  qaz  və  mayenin  sıxılma 

qabiliyyətini  nəzərə  alıb,eyni  təzyiqdə  müxtəlif  tərzdə  tənzim 

olunduqları  üçün  onların  hərəkət  sürətlərinin  də  müxtəlif 

olduğunu qəbul etmək lazımdır. 

Qazıma  nəticəsində  məhsuldar  qatın  açılışı  və 

mənimsənilməsi  prosesində,neftdən  qazın  ayrılmasını  təmin 

edən hidrostatik təzyiqin seçilməsində,açılmış lay rejiminin və 

növünün təyin edilməsində,quyuların istismarı zamanı optimal 

iş  rejiminin  seçilməsində,  qazlı  maye  sisteminin  nəql 

olunmasında,neftvermə  əmsalını  təmin  etməklə  layın 

işlənməsini sürətləndirən təsir üsullarının düzgün seçilməsində 

və s. doyma təzyiqinin düzgün təyin edilməsi böyük əhəmiyyət 

kəsb edir. 

İstənilən  lay  nefti  üçün  doyma  təzyiqi  labaratoriya 

şəraitində  həmin  laydan    çıxarılmış  qazlı  maye  nümunələri 

əsasında təyin edilir.Son zamanlar doyma təzyiqinin quyuların 

---

85 

 

və  layların  tədqiqat  materialları  əsasında  tapılmasına  bir  çox 

cəhdlər göstərilmişdir. 

Doyma  təzyiqi  quyudibi  təzyiqindən  nə  qədər  böyük 

olarsa laydan quyuya gələn mayenin miqdarıda bir o qədər çox 

olar. 

Təqdim  etdiyimiz  məqalədə  və  quyuağzı  təzyiqlərə 

əsasən  təzyiqlərin  paylanma  əyriləri  qurulmuşdur.Bu  əyrilərin 

kəsişmə xətti doyma təzyiqini müəyyən edir.