Konfransinin

TALIŞ ZONASININ MİNERAL-TERMAL SULARININ 

İSTİFADƏ PERSPEKTİVLİYİ 

 

Dissertant:  

 

 

 

           Elmi rəhbər: 

Tağıyev Allahverdi Şükür oğlu  

          dos. Tağıyev İ.İ. 

Tələbə:  Həsənli Yeganə Qüdrət qızı                                                                      

III kurs, qrup 121.6 

 

Son zamanlar Azərbaycan Respublikasında dünyanın  bir 

sıra ölkələrində olduğu kimi mineral sular ilə yanaşı, həmçinin, 

termal  suların  da  öyrənilməsi  çox  aktual  məsələlərdən  biri 

hesab olunur. 

Bir  çox  yüksək  istilik  potensialı  olan  ölkələrdə  (ABŞ, 

Kamçatka,  İndoneziya,  İslandiya,  Yeni  Zelandiya,  Efiopiya, 

Yaponiya  və  s.)  termal  qeyzerlər  məlumdur.  Belə  ki,  bir  sıra  

ölkələrin  iqdisadiyyatının  inkişafında  termal  sular  mühüm 

əhəmiyyətə malikdir. Bu baxımdan da respublikamızın bir sıra 

əraziləri,  xüsusən  də,  dağlıq  Talış  zonası  özünün  qiymətli 

hidrotermal sərvətləri ilə zəngindir. 

Yerin  istiliyinin  təbii  daşıyıcıları    sayılan  yeraltı  termal 

sular  litosferin  üst  hissəsində,  əsasən,  çökmə  süxurlarda  geniş 

intişar  etmişdir.  Sözü  gedən  bu  termal  suların  çox  böyük 

dinamikliyi  və  həmçinin,  istilik  tutumuna  malik  olması  isə 

onların  intişar  tapdığı  layların  yüksək  təzyiqli  olmaları  ilə 

əlaqədardır.  Beləliklə,  iqtisadi  baxımdan  əlverişli,  ekoloji 

cəhətdən  normalara  cavab  verən  və  praktiki  cəhətdən 

tükənməzliyi bu termal suların

  

əhəmiyyətini daha da artırır. 

 

---

22 

 

Talış zonası Alp qırışıqlıq zonasına aid olub, hidrogeoloji 

baxımdan  isə  çox  mürəkkəb  olmaqla,  mineral-termal  suların 

kifayət  qədər  olması  ilə  respublikanın  digər  zonlarından 

fərqlənir.  Bu  da  öz  növbəsində,  ərazinin  seysmik  aktivliyi, 

həmçinin, relyefin dağlıq və dağətəyi zonalardan ibarət olması, 

burada  yeraltı  suların  mövcudluğunun  bir  sıra  amillərlə  bağlı 

olmasından  irəli  gəlir.  Belə  ki,  həmin  suların  varlığı  onların 

qidalanma  intensivliyi,  yüksək  endogen  istilik  axının  təsiri  və 

həmçinin, tektonik çatların fəaliyyəti ilə əlaqədardır. 

Ümumiyyətlə,  Talış  qırışıqlığı  zonasına  daxil  olan 

Buravor,  Astara  antiklinoriləri  və  həmçinin,  Lerik,  Yardımlı 

sinklinoriləri  ilə  birbaşa  əlaqədar  olan  bu  mineral-termal 

bulaqlar,  artıq  kifayət  qədər  şöhrət  taparaq  dünya  miqyasında 

tanınmaqdadır.

 

Bunlardan  da  Lerik  sinklinorisinə  aid  edilən 

Meşəsu,  İbadsu,  Taxtanagörən  və  s.,  Burovar  antiklinorisinə 

Ərkivan,  Donuzötən,  Qotursu  və  s.,  həmçinin,  Astara 

antiklinorisinə  isə  aid  edilmiş  Alaşa,  Ərkivan,  və  s.  misal 

göstərmək  olar.  Yuxarıda  sadalanan  bu  mineral-termal  suların 

minerallaşma  dərəcəsi  isə  3-24  q/1-ə  qədər  olmaqla,  yüksək 

minerallaşmaya  malikdir.  Nəticə  olaraq,  qeyd  etmək  olar  ki, 

sanatoriya  obyektlərinin  yaradılması  baxımından  Lənkəranda 

Meşəsu,  İbadsu  kimi  termal  su  bulaqları  çox  perspektivli 

sayılır.  Məsələn,  Ərkivan,  Meşəsu  yataqları  ürək–damar, 

Meşəsu  yatağı  əsəb,  Ərkivan  yatağı  isə  dəri-zöhrəvi  və  s. 

xəstəliklərin müalicəsində “loğman” rolunu oynaya bilər. 

 

Bundan  başqa,  Talış  zonasının  termal  sularının  son 

dövrlər böyük aktuallığa malik olan alternativ və bərpa olunan 

enerji  mənbəyi  kimi  də  istifadə  etmək  olar.  Bütün  bunları 

ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, Talış zonasında intişar tapmış 

bu termal sular böyük əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, bu termal 

suların istismar edilməsi ilə  həm alternativ enerji mənbələrinə 

və həm də, istifadə edilməsi həm alternativ enerji mənbələrinə 

sahib  olmuş oluruq və həm  də böyük miqyaslı kurort  sahələri 

salınmasına  nail  oluruq.  Həmçinin,  örtülü  şitilliklərin 

---

23 

 

yetişdirilməsində,  habelə,  pambıq,  tütün,  balıq  və  s. 

qurudulmasında da geniş miqyasda istifadə etmək olar.  

 

Ədəbiyyat 

1.  Кашкай  М.А.,  Тагиев  И.И.  –  Ресурсы  минеральных  и 

термальных  вод.  Гидрогеология  СССР:  том  XII  (Азерб.  ССР). 

М.: Недра, 1969.