Konfransinin

 

 

SUYUN TƏMİZLƏNMƏSİNDƏ 

NANOTEXNOLOGİYANIN TƏTBİQİ 

 

Dissertant:  

 

 

 

           Elmi rəhbər: 

Tağıyev Allahverdi Şükür oğlu  

           dos. Kərimov V.M. 

Tələbə: Babayev Eldar Fuad oğlu                                                                                           

III kurs, qrup 121.6 

 

Dünyada bir milyarddan çox insanın su çatışmazlığından 

əziyyət çəkməsi problemi var. 2025–ci ilə qədər bu göstəricinin 

2  dəfə  də  artması  gözlənilir.  Bütün  dünyada  olan  içməli  su 

problemi qlobal xarakter daşımaqla, ölkəmizdə də mövcuddur. 

Son hesablamalara görə, ölkəmizdə yerüstü su ehtiyatı orta illik 

32,3  milyard  m

3

  təşkil  edir.  Quraqlıq  illərdə  isə  bu  göstərici 

---

20 

 

azalaraq  23  milyard  m

3

-ə  qədər  dəyişir.  Bundan  başqa,  yeraltı 

içməli  su  mənbələrində  toplanan  ehtiyat  isə  təxminən  5,2 

milyard  m

3

  təşkil  edir.  Azərbaycanda  hər  adambaşına  düşən 

yerüstü  su  ehtiyatlarına  gəldikdə  isə  bu  göstərici    Cənubi 

Qafqaz  dövlətləri  və  həmçinin  Rusiyadan  geridə  qalır.  Su 

çatışmazlığının  izahı  həmçinin  mövcud  su  ehtiyatlarından 

düzgün şəkildə istifadə edilməməsidir. 

Yuxarıda  qeyd  olunanları  nəzərə  alaraq,  mövcud  suların 

(içməyə  yararlı  olmayan)  təmizlənməsi  problemin  əsas  çıxış 

yollarından biri hesab edilir.  

Son 

zamanlar 

texnologiyanın 

sürətli 

inkişafı 

nanotexnologiya  sahəsinin  də  populyarlaşmasına  gətirib 

çıxarmışdır. Suyun təmizlənməsinin müasir metodlarından biri 

də  məhz  bu  nanotexnoloji  metodlardır.  Belə  ki  karbon 

nanoborularından  istifadə  etməklə  suyu  effektiv  şəkildə 

təmizləmək  olar.  Yalnız  karbon  atomlarından  ibarət  olan  bu 

nanoborular  karkaslı  quruluşdadır.  Karbon  nanoborularını 

təsəvvür  etmək  üçün  onu  qeyd  etmək  olar  ki  bu  nanoborular 

qrafitin  bir  molekulyar  təbəqəsinin  bir  qayda  olaraq  boru 

şəklində  bükülməsidir.  Həmin  bu  nanoborularda  1  milyondan 

çox  karbon  (C)  atomları  olur  ki,  onların  da  diametri  1  nm 

(nanometr), uzunluğu isə 10-100 mkm tərtibində olur. 

Nanoborular insan saçından 100 000 dəfə nazik olmaqla, 

poladdan, təxminən 50 dəfə möhkəmdir, sıxlığı isə təxminən 6 

dəfə  kiçikdir.  Kütləsinə  gəldikdə  isə  1  qram  nanoboru  500  m

2

 

sahəyə  malik  olur.  Qalınlığı  1  mm  olan  bu  nanoboru  20  ton 

yükün ağırlığına davam gətirir. Xarici təsirin kritik qiymətdən 

böyük  halı  üçün  isə  sınmır,  cırılmır  və  formasını  dəyişərək 

yenidən  düzülmək  qabiliyyətinə  malikdir.  Unikal  xüsusiyyəti 

isə odur ki,  bu nanoborulara 1,7 V gərginlik  verdiyi  zaman su 

ondan  keçir,  lakin,  zəhərli  olan  üzvi  molekullar,  həmçinin, 

metalların toksiki ionları, virus və bakteriyalar isə keçə bilmir.  

Karbon 

nanoborularının 

yuxarıda 

qeyd 

edilən 

xüsusiyyətlərini  nəzərə  alaraq  bu  nanoborulardan  istifadə 

---

21 

 

etməklə 

suyun 

təmizlənməsinə 

nail 

olmaq 

olar. 

Nanoborulardan  istifadə  etməklə  həmçinin,  dəniz  suyunu  da 

içməli vəziyyətə gətirmək olar.  

Ədəbiyyat  

 

1. http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2010/noyabr/140061.htm    

2. Сергеев Г.Б. Нанохимия, Изд.  МГУ, 2003, стр, 285.