Konfransinin

AZƏRBAYCANIN  XALQ 

CÜMHURİYYƏTİ DÖVRÜNDƏ QƏBUL EDİLƏN                                                                                       

NORMATİV -HÜQUQ AKTLAR 

Tələbə:                                         Elmi rəhbər: 

Ağayeva Zəhra  Muradəli              Dosent.N.İ.Məmmədov III 

kurs, qrup 677.6 

 

      1918-ci  il  mayın  28-i  Tiflisdə  keçirilən  ilk  iclasda 

Azərbaycan  Milli  Şurasının  sədri  M.Ə.Rəsulzadə  və  digər 

üzvlər    tərəfindən  Azərbaycanın  müstəqilliyini  elan  edən 

“İstiqlal bəyannaməsi” qəbul edildi və  Şərqdə  ilk demokratik 

quruluşlu dövlət - Azərbaycan Xalq       Cümhuriyyəti  yarandı 

.  “İstiqlal  Bəyannaməsi”    AXC-nin  qəbul  etdiyi  Konstitusiya 

aktına bərabər olan ilk hüquqi sənəd olub.Bəyannamədə Şərqdə 

---

375 

 

ilk dəfə qadınlara seçki hüququ verilməsi də əks olunub. 

       AXC  16  iyun  1918-ci  ildə  Tiflisdən  Gəncə  şəhərinə  gəlir 

və  17  sentyabr  F.X.Xoyskinin  rəhbərliyi  ilə  AXC  Bakıya 

köçür. Bakı paytaxt elan olur.         

       AXC-nin Milli  İslam Şurası, Nazirlər Şurası Tiflis, Gəncə 

və  Bakıda fəaliyyət  göstərdiyi müddətdə 642-dən artıq  hüquqi 

akt  qəbul  etmişdir.  AXC-nin  parlamentarizm  tarixinin  2-ci 

mərhələsində  270-dən  çox  qanun  layihəsi  müzakirəyə 

çıxarılır,230-a  yaxını  qəbul  edilir.Parlamentin  fəaliyyəti 

dövründə ordu quruculuğu və ölkə müdafiəsinin təşkili ilə bağlı 

9 qanun qəbul edilmişdir. 

       1918-ci il 26 iyun Azərbaycan Milli Ordusu yaradılmışdır. 

27  iyun  “Azərbaycan(türk)  dilinin  dövlət  dili  elan  edilməsi 

haqqında”  fərman  imzalandı.1918-ci  il  noyabrın  9-da  mavi, 

qırmızı və yaşıl rənglərdən, səkkizbucaq ulduz və ağ ayparadan 

ibarət olan bayraq dövlət bayrağı kimi qəbul edildi. 

        1919-cu  il  sentyabrın  1-də  “Bakı  Dövlət  Universitetinin 

təsis  olunması  haqqında”xüsusi  qanun  qəbul  edildi.

 

Bu  qanun 

cümhuriyyət  xadimlərinin  doğma  xalq  qarşısında  çox  mühüm 

tarixi xidməti idi. 

     1919-cu  il  24  avqust  Azərbaycan  Dövlət  Bankının 

yaradılması haqqında qərar qəbul olundu və 25 oktyabr bankın 

açılışı oldu. 

      AXC Parlamenti “Azərbaycan Respublikasında     gömrük 

münasibətlərində sərhəd mühafizəsinin yaradılması haqqında”, 

“Ağstafa  gömrük  postunun  yaradılması  haqqında”  mühüm 

əhəmiyyət kəsb edən qanunlar qəbul etdi (28 yanvar 1920). 

     Həmçinin  bu  müddətdə    “Yollar  və  qara  yollar,  onların 

təmiri  və  inşasının  Yollar  Nazirliyinə  verilməsi  haqqında”, 

“Azərbaycan  quberniya  sənaye  vergisi  idarəsinin  təşkili 

haqqında”,  “Azərbaycan  Respublikası  hökuməti  idarələrində 

çalışan qulluqçulara birdəfəlik müavinət verilməsi haqqında”, “ 

---

376 

 

Deputatlıq  və  məmurluq  haqqında”  və  digər  mühüm  qanunlar 

da qəbul edilmişdir. 

     1920-ci  il  aprelin  22-də  parlament    “Britaniya,  Fransa, 

İtaliya, 

İsveçrə, 

Polşa 

və 

ABŞ-da 

diplomatik 

nümayəndəliklərin açılması haqqında” qanun qəbul etdi. Lakin 

1920-ci  il  28  aprel  Rusiyanın  XI  Qızıl  Ordunu  göndərək 

Azərbaycanı  işğal etməsi ilə qanunun icrası yarımçıq qaldı və 

bununlada AXC süqut etdi. 

      AXC-nin  qısa  müddətdə  qəbul  etdiyi  qanunlar  tariximizdə 

silinməz  izlər  buraxıb.  Necəki  M.Ə.  Rəsulzadə      demişdi: 

«xalqa  çox  şey    verə  bilmədik,  amma  milli  azadlığın  nə 

olduğunu başa saldıq »