Konfransinin

Литература 

 

1.  Дамиров  Д.И.  К  вопросу  построения  многоканальных 

самокорректирующихся  систем  сбора  и  передачи 

информации.  В  сб.:  Опыт  разработки,  перспективы 

развития  и  внедрения  автоматизированных  систем 

управления 

в 

нефтяной 

и 

нефтехимической 

промышленности.  –  Москва,  ЦНИИТЭ  приборостроения, 

2010, с.70-71. 

2.  Мирсалимов  Р.М.,  Исмайлов  Х.А.  Итерационный 

самокорректирующийся 

аналого-цифровой 

преобразователь 

с 

линеаризацией 

характеристик 

первичных  измерительных  преобразователей.-  В  сб.: 

Физические основы построения первичных измерительных 

преобразователей.- Киев,2005, с.15-17. 

 

YÜKSƏKTEZLİKLİ ULTRASƏS DALĞALARININ 

VOYTA TERAPEVTİK REABİLİTASİYADA TƏDQİQİ 

VƏ ROLU 

Magistr: 

 

 

 

          Elmi rəhbər: 

Salayeva Ceyran Elşən qızı                 dos. A.C.CəbiyevaI kurs, 

qrup A6328 

 

Təqdim  etdiyim  tezisdə  ultrasəs  dalğalarının  müxtəlif 

bioloji  hüceyrələrə  reabilitik  təsirini  araşdırmışam.  Ultrasəsin 

hüceyrə populyasiyalarına təsirində məsələ daha mürəkkəbdir, 

çünki, onlar bir-biri ilə qarşılıqlı təsirdə olurlar və bu da aşkar 

olmayan  nəticələrə  gətirib  çıxarır.  Güclü,  xüsusən  də  aşağı 

tezlikli  ultrasəs  hüceyrə  membranlarını  mexaniki  olaraq 

---

316 

 

dağıtmağa  qadirdir  ki,  bu  da  hüceyrənin  bütövlüyünün 

pozulmasına  və  onların  həlak  olmasına  gətirib  çıxarır. 

Ultrasəsin  təsiri  hüceyrələrin  daxili  tərkibinin  pozulmasına  və 

sitoplazmada  maddələrin  konsentrasiyalarının  dəyişikliyinə 

gətirib  çıxarır.  Ultrasəsin  yayıldığı  mühit  içərisindən  keçən 

enerji ilə qarşılıqlı təsirdə olur və bir qismini də özünə çəkərək 

udur.  Udulmuş  enerjinin  böyük  hissəsi  istiliyə  çevrilir,  daha 

kiçik hissə isə struktur dəyişikliklərinə səbəb olur. Absorbsiya 

(udma)  fərqli  mühitlərdə  hissəciklər  arasında  sürtünmənin 

nəticəsidir. Absorbsiya ultrasəsin vibrasiya tezliyindən asılıdır. 

Adsorbsiya  bildiyimiz  kimi,  tezliyin  kvadratına  mütənasib 

olduğu  üçün  ultrasəs  dalğalarının  intensivliyi  eksponensial 

qanun üzrə xeyli azalır.  

Baxdığımız  tezisdə  2,4  MHs  tezlikdə  yağ  və  əzələ 

toxumasından  keçən  ultrasəs  intensivliyinin  1,5  sm  dərinlikdə 

iki  dəfə  azaldığını  müşahidə  edirik.  Ultrasəsin  mexaniki  təsiri 

yüksəktezlikli  dalğaların  şüalanan  toxumalara  ötürülməsi  ilə 

şərtlənir.  Ultrasəs  dalğasınında    tezlik  vaxtı  toxumanın  və 

hüceyrənin tezliyi 800-3000 KHs-dir [1,2] . 

Ultrasəs  dalğalarını  araşdırarkən  belə  nəticəyə  gəldik  ki, 

maddələrin  diffuziyasını  sürətləndirir  və  sağlam  epidermis 

vasitəsilə müxtəlif dərman vasitələrini daxil etmək imkanlarını 

yaradır. (ultrafonofarez) 

Alınan nəticələr bir daha sübut etdi ki, ultrasəs dalğaları 

fermenti,  hormonları  qıcıqlandırır,  insulinin  aktivliyini  artırır, 

glikogenin parçalanmasına səbəb olur, hialuronik və xondroitin 

sulfat  turşularını  depolymerizasiya  edir  və  bununla  da 

epidermisin  nəmlənməsinə  səbəb  olur.  Bioloji  obyektlər 

üzərində  edilən  araşdırmada,  ultrasəs  masajının  histaminə 

bənzər    maddələrin  toxumalardan  sərbəst  buraxıldığı  qeyd 

edilmişdir.  Bədənin  müxtəlif  sahələrinə  ultrasəsin  anestezik, 

sedativ  təsiri  vardır  ki,  bu  da  ultrasəsin  reflektor  effektini 

göstərir.  Bu  xüsusilə  sinir  və  damarlar  boyunca  müəyyən 

zonalarda  seqment  təsiri  ilə  yaxşı  görünür.  Neyro-reflektiv 

---

317 

 

nəzəriyyədə ultrasəsin bədənə təsiri aşağıdakı kimidir. Ultrasəs 

dalğaları 

toxumalarda 

neyro-reseptor 

cihazlarının 

qıcıqlanmasına səbəb olur və mərkəzi sinir sisteminin otonom 

sinir  sistemindən  keçən  bu  stimullaşdırmaya  reaksiya  cavabı 

terapevtik  təsir  göstərir  [3].  Mənim  məqaləmin  məğzi  ultrasəs 

dalğalarının  reflektor  sahəyə  təsiridir.  Araşdırdığım  elmi  işdə 

qıcıqlandırıcı  təsirin  terapevtik  effektə  əsaslanmasından 

danışılır.