Konfransinin

Ədəbiyyat

 

1. 

Тихонов А.Н., Самарский А.А. Уравнения математической 

физики. М. «Наука».  1966. 724с.  

2. 

Чарный И.А. Неустановившееся движение реальной 

жидкости в трубах. М.: Недра.  

 

SÜRTKÜ YAĞLARININ KEYFİYYƏTİNƏ NƏZARƏTİN 

METROLOJİ TƏMİNATI  

Magistr:                                                        Elmi rəhbər 

Tahirli Aygül Şahrıza qızı                          Dos. Hacıyev R.Q. 

II kurs A6337   

  

 

 

 

 

 

Mineral  yağlar  porşenli  və  fırlanan  daxiliyanma 

mühərrikləri  üçün  istifadə  olunur  –  ümumilikdə  sürtgü  və  ya 

mühərrik yağları adlandırılır. Təyinatına görə mühərrik yağları 

dizel  mühərriki, benzin  mühərriki və universal  (hər ikisi  üçün 

istifadə  oluna  bilən)  yağlara  ayrılır.  Demək  olar  ki,  müasir 

dövrdə  istehsal  olunan  bütün  mühərrik  yağlarının  tərkibinin 

əsası aşqarlardan və selektiv təmizləmə yağlarından  ibarətdir. 

Tərkibinə  görə  mühərrik  yağları  distillə  olunmuş,  qalıq  və  ya 

qarışıq  (distillə  olunmuş  və  qalıq  yağların  qarışığı)  ola 

bilər.Mühərrik  yağlarının  təsnifatı  müxtəlif  əlamətlərinə  görə 

aparılır. 

---

308 

 

Xarici  temperaturdan  asılı  olaraq  öz  xassələrini 

saxlamasına  gprə  mühərrik  yağları  qış  ,  yay  və  bütün 

mövsümlərdə  istifadə  oluna  bilən  yağlara  ayrılır.  Mövsümü 

yağlarda  baza  yağı  kimi  neftin  distilləsindən  alnan  müxtəlif 

özlülüklü  komponentlərdən,  qalıq  komponentlərindən    və  hər 

ikisinin  qarışığından    istifadə  olunur.    Mövsümü  yağlar 

özlülüyü  aşağı  olan  əsaslarla    makropolimer  aşqarların 

qarışığından  alınır.  Baza  yağının  tərkibinə  görə  mühərrik 

yağları  sintetik,  mineral  və  kombinə  edilmiş  yağlara  ayrılır. 

Motor  yağları  müxtəlif  qatqıların  köməyilə  maşın  hissələrinin 

davamlılığını artırır və paslanmadan qoruyur. Emal yağları bəzi 

materialları  (məsələn:  rezin,  dəri  və  s.)  emal  etmək  üçün 

istifadə edilir və ya avadanlığın bir çox hissələrində sürtkü yağı 

kimi deyil, başqa məqsədlər üçün istifadə olunur (transformator 

yağı,  başqa  qızdırıcı  yağlar  kimi).  Sənayedə  istehsal  olunan 

sürkü yağlarının keyfiyyəti çox vaxt müasir dövrün tələblərinə 

uyğun  gəlmir.  Bu səbəbdən   yağların keyfiyyətini  yüksəltmək 

üçün bu  yağlara müəyyən miqdarda aşqarlar  əlavə edirlər. Bu 

aşqarlara qoyulan bir sıra tələblər vardır. Yağların özlülüyünün 

temperaturdan  aslı  olaraq  dəyişməsi  onun  keyfiyyətini 

xarakterizə edən əsas göstəricilərdəndir. 

Sürtkü 

yağlarının 

sertifikatlaşdırılma 

sınaqları 

akkreditasiya  olunmuş  sınaq  laboratoriyalarında  həyata 

keçirilir.  Akkreditləşdirilmək  üçün  sınaq  laboratoriyası 

aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir: hüquqi sənədlər, təşkilati-

metodik  sənədlər,  sınağı  həyata  keçirilən  məhsul  üçün 

normativ  sənədlər,  keyfiyytəin  təmin  edilməsi  sistemi  üçün 

sənədlər,  sınaq  və  ölçmə  avadanlıqları  üçün  sənədlər, 

kərgüzarlıq  üzrə  sənədlər,  sınağı  aparılan  nümunələrinin 

sənədləri,  sınaqların  aparılması  və  məlumatların  qeydiyyatı 

---

309 

 

üçün sənədlər, arxiv üzrə sənədlər. 

Ədəbiyyat 



 

ГОСТ  17479.0-85  Масла  нефтяные.  Классификация  и 

обозначение. Общие требования. 



 

Воскресенский  В.  А.,  Дьяков  В.  И.  Глава  2.  Смазочные 

вещества  и  их  физико-химические  свойства  //  Расчет  и 

проектирование  опор  скольжения  (жидкостная  смазка): 

Справочник.  —  М.:  Машиностроение,  1980.  —  С.  14.  — 

(Библиотека  конструктора).  —  ISBN  ББК  34.42,  УДК 

621.81.001.2 (031). 



 

Казакова  Л.  П.,  Крейн  С.  Э.  Физико-химические  основы 

производства нефтяных масел. — М., 1978. 



 

Canəhmədov,  Ə.,  Səmədov,Ə.,  Cavadov,  M.  Maşın  detalları  və 

konstruksiyaetmənin  əsasları :  dərs  vəsaiti  /Bakı:  Apostroff,  2013. 

479