Konfransinin

                        Ədəbiyyat siyahısı 

1.R.X.Abdullayev , Ç.C. Mürşüdli, Q.Ə.Məmmədov–

Ümumzavod avadanlığı 

(BAKI 2010)   

2. H.F. Mirələmov, Q.Q. İsmayılov «Neftin, qazın boru   

kəmərləri ilə nəqli», (dərslik), NQETLİ, Bakı-2010. 

3. В.А.Рябов,П.М. Авдеенко–Эксплуатация и ремонт 

технологических трубопровод  (Москва Химия 1988) 

4. Jim Cordell & Hershel Vanzant –Pipeline Pigging Handbook 

(2011) 

5.http://www.tecvalco.com/sensit-pmd-portable-methane-

detector/

 

 

 

 

---

37 

 

NEFT VƏ NEFT MƏHSULLARININ DƏNİZDƏ (DƏNİZ 

KÖRPÜLƏRİNDƏ) BOŞALDILMASI VƏ 

DOLDURULMASINDA İSTİFADƏ EDİLƏN 

AVADANLIQLARIN ETİBARLILIĞININ 

ARTIRILMASI YOLLARININ TƏDQİQİ. 

 

Magistr:                                                           Elmi rəhbər: 

Cabbarov Məhəmməd İsmayıl oğlu               dos. G. İ. İmanova 

I kurs, qrup A2118 

 

      Neft  və  neft  məhsullarının  dəniz  nəqliyyatından  istifadə 

edərək daşınması iqtisadi cəhətdən əhəmiyyətli və səmərəlidir. 

      Dəniz  vasitəsi  ilə  daşınmanın  əsas  üstünlüyü  –  maya 

dəyərinin  aşağı  olması  və  bir  dəfəyə  iri  həcmlərin  daşına 

bilməsi ilə fərqlənir. [2] 

      Beləliklə  neft  və  neft  məhsullarının  dəniz  terminallarında 

boşaldılması və doldurulmasında istifadə edilən avadanlıqların 

etibarlılığı  əsas  təqdimat  mövzusu  olmaqla  aktualdır. 

Azərbaycanda neft və neft məhsullarının dəniz terminallarında 

boşaldılması  və  doldurulması  üçün  neft  tankerləri  körpülərdə 

qəbul  olunurlar.  Xəzər  dənizində  neft  tankerləri  əsasən  5000, 

7000,  8000,  12000  və  13000  tonluq  olurlar  və  körpülərdə 

stenderlər  və  ya  xortumlar  vasitəsilə  birləşdirilərək  müvafiq 

çənlərə  boşaldılır.  Hal-hazırda  xəzər  dənizindəki  mövcud  neft 

körpülərinin  konstruktiv  quruluşu  və  körpü  akvatoriyasındakı 

suyun  dərinliyi  daha  iri  həcmli  gəmilərin  istifadə  olunmasına 

imkan vermir. 

Çənlərdə  yığılan  neft  və  neft  məhsulları  nasoslar  vasitəsilə 

vaqonlara,  təkrar  gəmilərə  və  ya  avtosisternlərə  boşaldılaraq 

təyinatı üzrə göndərilir. [1] 

Təcrübə göstərir ki, neft terminallarında əsasən meydana çıxan 

və  iş  prosesinin  effektivliyinə  təsir  edən  problemlər 

aşağıdakılardır: [3] 

a)  stenderlərin fiziki aşınması. 

---

38 

 

Fiziki  aşınmaya  məruz  qalmış  hissələr  təmir  olunur.  Əgər 

şarnirlərdə  sızmalar  baş  verirsə,  kipləşdirici  elementlər  yenisi 

ilə dəyişdirilərək hidravlik stenddə sınaqdan keçirilməlidir. 

b) xortumlar  maye  sürtünməsindən  və  mexaniki  təsirlərdən 

aşına bilər. 

Xortumlar təmirə yaramır, yalnız yenisi ilə əvəz oluna bilər. 

c)  siyirtmələrin təzyiq altında kipliyinin pozulması. 

Əgər  siyirtmələrin  şiber-yəhər  (pazvari)  cütlüyündə  aşınmalar 

yüksək dərəcədədirsə onların kipləndirici elementlərlə birlikdə 

əvəz  olunması  vacibdir.  Siyirtmələr  təmirdən  sonra  hidravlik 

stenddə  müvafiq  yoxlama  təzyiqinə  məruz  qalmalıdır,  adətən 

işçi təzyiqin 1.25-1.5 misli qədər. İşçi təzyiq layihə institutları 

tərəfindən adətən 16 atmosferə qədər təyin olunur. 

d) körpüdə  olan  borularda  təzyiq  altında  sızmalar  müşahidə 

olunur. 

Sızmalar  qaynaq  tikişində  olarsa  həmin  qaynaq  təmir  edilir, 

texnoloji  borudadırsa  defektoskopiya  olunur  və  qalınlıqlar 

layihə  üzrə  verilən  normadan  aşağı  olduqda  həmin  hissə 

dəyişdirilir. 

e)  vaqon  doldurma  stenderlərində  şarnirlərin  sıradan  çıxması, 

hermetikliyin pozulması və mexaniki aşınmalar. 

Şarnirlər  təftiş  olunduqda  yeyilmənin  çox  olması  onun  əvəz 

olunmasına, kipkəclər sıradan çıxmışsa dəyişdirilərək hidravlik 

olaraq müvafiq təzyiqə yoxlanılmalıdır.