Konfransinin

Ədəbiyyat 

1.  Azərbaycan 

Meliorasiya 

və 

Su 

Təsərrüfatı 

ASC-nin 

“Hidrogeoloji-Meliorativ Xidmət  İdarəsi”nin Kadastr  məlumatları  – 

2018 

2.  İ.İ.Tağıyev, 

S.M,Tağıyev, 

A.V.Səfərov- 

“Ümumi 

Hidrogeologiya” bakı-2008 

3.  Məmmədova S.Z  - Azərbaycanın Lənkəran vilayəti torpaqlarının 

ekoloji qiymətləndirilməsi və monitorinqi– Bakı–2006  

 

XƏZƏRYANI (QUBA-XAÇMAZ) ZONADA YERLƏŞƏN  

YERALTI SU YATAQLARININ KİMYƏVİ TƏRKİBİ 

HAQQINDA YENİ MƏLUMATLAR 

 

Magistr:                                                          Elmi rəhbər: 

İsmayılov İsmayıl Əfqan oğlu                     prof.N. İ. Babayev  

I kurs, qrup: A1138 

 

XX 

əsrin  ikinci  yarısında  antropogen  təsirlərin 

nəticəsində  regionların  hidrogeoloji  şəraiti  əsaslı  şəkildə 

dəyişdi. 

İntensiv  istismar  nəticəsində  yeraltı  suların 

---

28 

 

səviyyəsinin azalması, həmçinin bəzi yerlərdə əksinə olaraq su 

anbarlarının  infiltirasiyasının,  suvarmanın  və  digər  proseslərin 

nəticəsi  olaraq  bu  suların  səviyyəsinin  qalxması,    müəyyən 

vaxt  keçdikdən    sonra    əvvəllər  öyrənilən  mineral  və  termal 

suların kimyəvi tərkibi dəyişdi. 

Azərbaycan  Respublikası  ərazisində  mineral  və  termal 

suların  1000-dən  çox    təbii  çıxışı  məlumdur.    Bundan  əlavə 

quyular  vasitəsilə    müxtəlif  dərinliklərdə  bu  suların 

yüksəkdebitli ehtiyatları aşakar edilmişdir. 

Böyük Qafqazın çoxqatlı zonalarında mineral və xüsusilə 

də  termal  sular  tektonik  dəyişikliklərlə  bağlıdır.    Xüsusilə  də 

Quba-Xaçmaz  regionunun  öyrənilmiş  su  ehtiyatları,  şimaldan 

cənuba 

istiqamətlənən 

Qusar-Astara 

dərnlik 

qırılması 

nəticəsində  formalaşmışdır.Bu  suların  xarakterik  xüsusiyyəti 

onların    tərkibində  karbon  qazının  yoxluğu  və  kükürdlü-

hidrogenli olmasıdır. 

Vaxtilə  Azərbaycanın  mineral  və  termal  sularının 

kimyəvi  tərkibinin  geniş  tədqiqi,  akademik    M.  Ə.  Qaşqay,  

professor    H.  Y.  İsrafilov,  akademik  Ş.  F.  Mehdiyev,  İ.  İ. 

Tağıyev,  Ə.  M.  Babayev    və    başqaları    tərəfindən  

aparılmışdır.  Bu    gün  də    həmin  tədqiqatlar    nəticələrindən  

gənc mütəxəsislər istifadə edirlər.  

Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  hələ  də  mineral  və  termal 

sulardan    Respublikada  effektiv  istifadə  olunmur.  Son  illər  bu 

sular  müalicə  məqsədilə  tətbiq  olunsa  da,  termal  sulardan 

alternativ,  bərpa  olunan  enerji  mənbəyi  kimi  prespektivliyinə 

əhəmiyyət verilmir. 

Cədvəl 1  

Quba-Xaçmaz zonasının  bir sıra termal və mineral su 

mənbələrinin kimyəvi tərkibi, q/l (oktyabr 2016). 

Komponentlər 

 

 

 

 

Qonaqkənd 

T=12

0

C pH=6,5 

Minerallaşma 

4,28 q/l 

    Cimi 

T=41

0

C  

pH=7,2 

Minerallaşma 

Xaltan 

T=48

0

C  pH=8,3 

Minerallaşma 

1.74 q/l 

---

29 

 

2,4  q/l 

H 

- 

0.0014 

0.008 

NH

4

 

0.051 

0.0026 

0.0027 

Na 

21.426 

0.0052 

0.0242 

K 

5.177 

0.0007 

0.0067 

Mg 

0.042 

0.0212 

0.0644 

Ca 

4.164 

0.0417 

0.0323 

Mn 

0.051 

0.0014 

0.0004 

Al 

0.067 

0.0321 

0.079 

Cl 

41.26 

0.0032 

0.176 

Br 

0.045 

- 

0.0002 

J 

0.001 

- 

- 

NO

3

 

- 

- 

- 

HCO

3

 

0.623 

- 

0.322 

SO

4 

0.002 

0.3834 

0.571 

HPO

4 

0.002 

0.0025 

0.007 

CO

2 

0.027 

- 

0.005 

H

2

S 

0.001 

0.0413 

0.029