Konfliktlar yechimida qo‘llaniladigan adolatparvarlik mezonlari

Ikkyuzlamachilik

Faqat pastkash odamgina oldingda maqtab, orqangda g‘iybat qiladi (Pifagor)

Ezmalik

Ezmalik – so‘zdagi beodoblikdir

Zolimlik

Zolimlik – o‘zgalar hayotiga qarshi yo‘naltirilgan kuchdir

Zo‘ravonlik

O‘z so‘zini o‘tkaza olmagan ojiz odam, kuch va zo‘ravonlikka erk beradi

Jizzakilik

Jizzakilik – o‘zini tuta bilmaslik oqibatidir

G‘azab

G‘azab – bir muddatlik oshkora nafratdir; nafrat esa – yashirin, doimiy g‘azabdir (SH.Dyuklo)

Chiqisha olmaslik

Barcha janjallarning o‘ziga xos xususiyati – ikkala tomonning zaifligidir (F.Volter)

Bekorga va’da berish

Asossiz umid berish – insonni erkin nafasdan mahrum etishdir

O‘z so‘zi ustida turmaslik

O‘zini behurmat qilgan odamgina o‘z so‘zi ustida turmaydi

Bahslashish

Bahslashish ko‘plarning qo‘lidan keladi, oddiygina suhbatlashishini esa kamdan-kam kishi uddalaydi (A.Olkott)

O‘zini tuta bilmaslik

Faqat dushmanlarini yenggan kishi mard bo‘lmasdan, o‘z xissiyotlari ustidan g‘alaba qilgan kishi ham marddir (Demokrit)

Jaholat

Insonning bittagina zolimi bor, u ham bo‘lsa – jaholatdir (V.Gyugo)

Shunday qilib, ziddiyatlar yechimida adolatparvarlik mezonlaridan sanalgan - e’tiborni muammoga qarata olish, muammoda shaxslarni ayblamaslik, muammoni aniqlash, muammo mazmunida fikrni jamlash, shaxsga emas, muammoga hujum qilish, o‘zgani tinglashga tayyorlik va faol tinglash malakalarini qo‘llash, birovning xis-tuyg‘ulariga e’tiborli bo‘lish, o‘z va’dalari va amallariga mas’uliyatli bo‘lish kabi qoidalariga rioya etish konflikt yechimini qidirish va uni hal etishga yo‘naltirilgan talablardan hisoblanadi. Ana shu talablarga qat’iy bo‘ysunush muammoda har ikki tomonning aziyat chekmasdan, hafa bo‘lmasdan, o‘z insoniy qadriyatlarini saqlagan va o‘zga kishi nafsoniyatiga tegmagan tarzda chiqib ketish, muammoni hal etish imkoniyatini beradi. Konflikt yechimida va bo‘lib o‘tgan voqea tahlilida umr bo‘yi bo‘lib o‘tgan nizolar va ular tarixini emas, balki kelajakda qanday qilib mazkur nizolar va ular tarixisiz yashashni o‘rganish lozim bo‘ladi. Konfliktda ortga, tarixga qarab emas, balki oldinga, istiqbolga qarab yashash darkor.

Adabiyotlar:
1. Karimova S. Kompozitsion mukammallik yo`lida//O`zbek tili va adabiyoti.-1991.-№6.-B.54-58

2. K.Turdiyeva. Asar syujeti va kompozitsiyasi haqida//Til va adabiyot ta`limi 2001-№3. B. 23-27.

3. Qurbonov T. Portret yaratish uslubi haqida//O`zbek tili va adabiyoti.-1996.-№5.-B.47

4. Zarubejnaya estetika i teoriya literaturi XIX-XX vv.-M.,1987

5. Jirmunskiy V. Teoriya stixa.-L.,1975

6. Uspenskiy B. Poetika kompozitsii.-M.,1970

7. Shklovskiy V. O teorii prozi.-M.,1983

1^ Тафаккур гулшани. –Т.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1989, –Б. 39.