Konferensiyasi

 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 27-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
119 
ОИЛАДА ЗЎРАВОНЛИККА ҚАРШИ КУРАШ ФАЛСАФИЙ МУАММО 
СИФАТИДА 
 
Султонова Дилобар 
Сергели тиббиѐт коллежи ўқитувчиси 
 
Аѐллар ва эркаклар тенг ҳуқуқлилиги масаласи қадим замонлардан буѐн қизғин 
баҳсларга сабаб бўлиб келган. Милоддан 400 йиллар аввал яшаган софист Антифонт 
ўз асарларида барча одамларнинг табиат томонидан тенг қилиб яратилганлиги 
ҳақидаги ғояни биринчилардан бўлиб илгари сурган. Унинг фикрича, табиат барчани, 
аѐлни ҳам, эркакни ҳам тенг қилиб яратади, лекин инсонлар ўзларини тенгсиз ҳолатга 
солувчи қонунлар одамларнинг ўзаро келишуви натижасидир
8
. Аѐл ва эркак тенг 
ҳуқуқлилиги муаммоси доимо ҳурфикрли инсонлар диққат марказида бўлган. Бироқ 
айнан аѐлнинг эркак билан тенг ҳуқуқли эканлигини эътироф этган мутафаккир 
қадимги юнон файласуф олими Пифагор эди. У одамларнинг турмуши ислоҳ 
қилиниши ҳамда фалсафанинг ҳуқуқ ва эркинлик тўғрисидаги хулосаларига 
мувофиқлаштирилиши кераклиги ҳақидаги тасаввурларни ривожлантирган. Ушбу 
нуқтаи назардан у ўзининг фалсафий қарашларида аѐл ва эркакнинг тенг қилиб 
яратилиши ҳақидаги фикрни илгари суради. Пифагорнинг маслакдошлари эса, бу 
ғояни давом эттирганлар. Улар инсон ҳаѐти адолат ва маълум чегара, яъни ўз ўрнини 
билиш ва ҳис қилиш асосида қурилиши лозимлигини таъкидлайди
9
. Қадимда турли 
минтақаларда аѐлнинг ижтимоий аҳволи, оила ва жамиятдаги ўрни ҳар хил бўлган. 
Тарихий манбаларда ифодаланишича, ҳар доим ҳам аѐлга инсон сифатида 
қаралмаган. Ер юзида аѐлга адолат билан қарайдиган жамият бўлмаган ҳали дейиш 
мумкин. Асрлар давомида аѐлларга нисбатан ижтимоий ва маънавий камситишлар 
уларнинг ижтимоий фаоллигини янада сусайишига олиб келди. Баъзи аѐллар аста- 
секинлик билан бу ҳолатни табиий деб тан олиб, ушбу турмуш тарзига кўника 
бошласалар, бошқалари эса, бундай камситишларга турли йўллар билан қаршилик 
кўрсатишга ҳаракат қилишган. Турмуш тарзи тизимида аѐллар ҳуқуқларининг 
камситилиши амал қилган. Ўтмиш замонларда аѐлларни камситиш жамият турмуш 
тарзи учун одатий ҳол бўлиб келган. Бундай ҳолатни баъзи ҳуқуқий одат ва нормалар 
орқали асослашга ҳаракат қилинган. Кейинги йилларда, кенг жамоатчилик ва
олимларнинг диққатини ўзига жалб қилиб келаѐтган масалалардан бири - оила
муносабатлари муаммоси бўлди. Зеро, ѐш авлодни жисмонан соғлом, маънан кучли, 
ақлан етук, баркамол бўлиб етишишида оиланинг ўрни беқиѐс. Аѐллар тенг
ҳуқуқлилиги Инсон ҳуқуқларининг энг асосийларидан бири бўлиб, мамлакатда 
ижтимоий адолатни таъминлашнинг муҳим шарти ҳисобланади. Минг афсуски, 
инсоният тараққиѐтининг ҳозирги босқичида турмушнинг барча соҳаларида аѐллар 
ва эркаклар тенглиги тўла таъминланган бирорта мамлакат йўқ. Тенгсизлик 
8
Антология мировой философии. М., 1969. Т.1. -с. 322 
9
Николаев Н. ―Кто такой Пифагор‖ Универсальная энциклопедия.Д.Д. Т.2,с. 422-423 

---