Konchilik ishi va metallurgiya“ fakulteti "metallurgiya" kafedrasi

Vanyukov pechi uchun ashyo tengligini hisoblash.
Klinkerning ratsional tarkibini va qaytar chang
tarkibini hisoblash.
Bugungi kunda barcha rux zavodidagi ruxli kekni qayta ishlash quvursimon aylanma pechlarda olib borilishi ulardan chiqayotgan klinker miqdorining ortib ketishiga olib kelmoqda. Rux zavodi klinkerlari mis eritish zavodlari uchun asosiy xomashyolardan biri bo‘lib qolmoqda. Uning tarkibidagi misning o‘rtacha 4–5 % da bo‘lishi, kumushning, ayrim klinkerda oltinning ham 1–3 g/t da bo‘lishi har tomonlama iqtisodiy samara bermoqda. Aynan Olmaliq mis eritish zavodida ham 1985-yilda boshlangan ilmiy tadqiqot ishlari natijasida bugungi kunda klinkersiz birorta eritish pechi ishlamaydi. Shuning uchun ham Vanyukov pechi ashyo tengligini hisoblayotgan bir paytda klinkerning ratsional tarkibini hisoblashga alohida e’tibor berib, ushbu bo‘limni kiritishga harakat qilindi.
Klinkerning ratsional tarkibini hisoblash uchun qabul qilingan ashyoning kimyoviy tarkibi quyidagicha: 5,5%–Cu; 2,5%–Zn; 0,6%–Pb; 27,0%–Fe; 5,7%–S; 27,0%–C; 3,9%–Al₂O₃; 6,5%–CaO; 17,0%–SiO₂; 4,3% – hokazo.
Klinker tarkibidagi asosiy minerallarni quyidagi holatda bo‘lishi mumkin, deb qabul qilsa bo‘ladi: mis–Cu₂S; rux massasining 70% ZnS va qolgan 30% ZnO ko‘rinishda, qo‘rg‘oshinning 40% Pb va qolgan 60% PbS ko‘rinishda, temirning 60% Fe, qolgani esa FeS va FeO ko‘rinishlarda.
Klinkerning ratsional tarkibini aniqlash III bo‘limda ko‘rsatilgan usullar bilan hisoblanadi. Hisobdan olingan natijalar 4.1-jadvalda o‘z ifodasini topgan.
Qaytar changning tarkibi va miqdori
Olmaliq mis zavodi sharoitida changning chiqishi 1 % ga teng deb olinsa, klinkerning tarkibidagi barcha komponentlarning mexanik usul bilan chiqishi uning boshlang‘ich tarkibiga proporsional, 30%gacha uglerod changlari so‘rdiriluvchi havo bilan CO₂ ko‘rinishga kelguncha oksidlanadi, 80% yirik chang qaytar mahsulotdir, 20% esa jarayonga qaytarilmagan holda yirik qismi ochiq havoga yoki chiqindi sifatida pechdan chiqib ketadi.