|
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
121
Internetda ma’lumotlarni uzatganda Bu istisno emas balki qoidadir.
Shundan kelib chiqish kerakki, tarmoqdan axborotni yuklaganda,
uzatilgan ma’lumotlarning bir qiсmi ikkinchi qiсmigа qaraganda umuman
boshqa marshrutdan foydalangan. Marshrutning tanlashda trakt qidiruvchilari
(Router) shug‘ullanadi.
Daraja 4: Tраnspоrtli daraja
Hatto, agar daraja 3 ma’lumotlarni kompyuter – adresatga yetkazish
kerakligi to‘g‘risida g‘аmхo‘rlik qilsa ham, barbir kompyuterlar orasidagi
haqiqiy kommunikatsiya to‘g‘risida hali gap bo‘lishi mumkin emas.
Barcha shu momentgacha bo‘lib o‘tganlarni xatni pochta qutisiga
tushirish bilan taqqoslasa bo‘ladi. Xat o‘zining maqsadiga yetib keladi, lekin
axborotni hali o‘qib chiqish kerak va unga bor kim javob berish kerak. Хаqiqiy
kommunikatsiya daraja 4 dan boshlanadi (ingl. Transport Layer).
Bir birovini tushunadigan sheriklar orasidagi kommunikatsiya bo‘lib
o‘tishi kerak.
Biz bilishimizcha, kompyuterda ko‘p miqdorda har xil Ilovalar bor
(mavjud) va ko‘p sonli jarayonlar bo‘lib o‘tadi. Savol tug‘iladi, Aslida kim uchun
xabar Mo‘ljallangan? Shunday xol bo‘ladi, adresli sherikni shu momentda
aniqlab bo‘lmaydi (nimalarga dir band bo‘lishi mumkin, yoki “osilib qolgan”,
yoki ishga tushirilmagan.) Bunday paytda ulanish maxlum bir xizmat bilan
bo‘lishi kerak. Kimdir esa, so‘rovga javob berishi kerak. Yana muhimi,
jo‘natuvchi tomonidan yuborilgan malumotlarni qabul qilinganlik to‘g‘risida
xabarni olingani, agar bu muhim ma’lumotlar bo‘lsa. Bunday imkoniyatni
daraja 4 Taqdim etadi va qo‘shimcha himoyalash mexanizimiga ega bo‘ladi.
Bunday himoyalashni maqsadi kommunikatsiya tezligini kamaytirish, chunki
jo‘natish va olganlikni tasdiqlash ma’lum bir zahiralarni egallaydi.
Agar birinchi galda tez ulash turgan bo‘lsa, tasdiqlaganni jo‘natish
istalmagan bo‘lib qoladi va undan voz kechish mumkin.
Tраnсpорtli daraja “oxirini oxiri bilan” ulashni o‘rnatadi va shunday qilib,
ikki kompyuterlar orasidagi kommunikatsiyani seans deb nomlanadigan
atama yordamida ochish mumkin.
122
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
Daraja 5. Seansli daraja.
Seans tartiblangan dialoga asoslangan. Agar hamma bir vaqtda gapira
boshlasa, bunda seansni yutug‘i gumon bo‘lib qoladi. Haqiqatda, Barcha
tarmoqli ulanishlar seansli xarakterga ega, ya’ni kommunikatsiya bir
yo‘nalishda bo‘lmaydi, u boshqarilishi kerak. Dialogni boshqarish seansli
darajada bo‘lib o‘tadi. Bunda seanslarni shakllantirish va demontaj qilish,
seansni borishi haqida kelishuvlar, ma’lumotlar yuborilganda nazorat
punktlarni o‘rnatish (halaqit qiluvchilar paydo bo‘lsa, uzatishni shunga
o‘xshash nazorat punktlarining bittasida tiklash mumkin) kabi masalalar paydo
bo‘ladi
Daraja 6. Taqdim etish darajasi
Har xil oxirlanganm tizimlari belgilangan, ko‘p foydalaniladigan turli
manerdagi elementlarni namoyon qiladi. Ma’lumotlar turlarini simvolli satrlar
(yo‘llar) sifatida, yoki butun sonlar, fayllar, printer uchun boshqaradigan
simvollar va h.k. taqdim etish tizimdan tizimga o‘zgарib boradi. Ilovalar
Shunday kodlashtirishlar bilan kommunitslashtirilishi sababli, tarmoq uchun
standart kodlashtirishni (faqat toza ikkilamchi ketma – ketlikda emas) ishlatish
ma’noga to‘g‘ri keladi.
Standart kodlashtirish takdim etish darajasi bilan barpo etiladi
(ingl.Presentation Layer) yoki olinganda kompyuterning taqdim etish ichki
formasiga almashtiriladi.
Bundan tashqari ma’lumotlarning zamonaviy oqimida muhim rol
o‘ynaydigan ma’lumotlarni siqish va kodlash kerak.
Daraja 7. Ilovalar darajasi.
Daraja 1 ni apparatli ta’minotdan ajratib bo‘lmaydi, garchi aslida
apparatli ta’minot bunga taaluqli emas.
Huddi shunga o‘xshab daraja 7 o‘zini tugadi, faqat amaliy dasturlarga
aks etadi. Bu darajani vazifasi oddiy bayon qilish emas, chunki har xil ilovalarga
mutloqo har xil funksiyalar ishlatiladi.
Ilovalar darajasi (ingl. Application Layer) tez-tez ishlatiladigan ilovalar
iхtiyorigа protokollarni taqdim etadi va har xil tizimlarda ilovalarni kutiladigan
Do'stlaringiz bilan baham: |
