Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
73 
FASTETHERNET TEXNOLOGIYASI 
Ethernet texnologiyasining jadal rivojlanishi, foydalanuvchilar sonining 
ko'payishi, katta hajmdagi ma'lumotlarning uzatilishini talab qiluvchi amaliy 
jarayonlarning rivojlanishi (fayllar, videolar va boshqalar), bir tomondan, va 
texnologiyaning soddaligi, uning iqtisodiy jozibadorligi, boshqa tomondan 
tezroq tezlikning navbatdagi standarti - 100 Mbit/s tezlikda (IEEE 802.3u) Fas 
Ethernet-ning paydo bo'lishini oldindan belgilab qo'ydi. 
Ethernet so'zining yangi texnologiyasi nomidan mavjudligi yuqori 
uzluksizlikni anglatadi. 
Fast Ethernet-da nima o'zgarmaydi? 
1. Kirish usuli CSMA / CD(
Carrier Sense Multiple Access with Collision 
Detection
). 
2. Kadr formatlari. 
3. Pastkidarajalar
MAC(
Media Access Control
)
va 
LLC (
ogical Link 
Control
)
. 
4. Etkazish tezligi 10 barobar oshganligi sababli, u 10 baravar kamaydi. 
BT bit vaqti qiymati 10 nsek va boshqa vaqt bilan bog'liq bo'lgan qiymatlardir. 
Eng jiddiy cheklovlar tarmoqning diametriga bog'liq. Ikki marta aylanish vaqti 
5,2 ms gacha qisqartirilganligi sababli, domenning diametri 200 m gacha 
kamaygan. 
5. Fast Ethernet-da yarim-dupleks rejimda (kontsentrator bilan) yoki 
dupleks rejimda (kommutator bilan) “yulduz” topologiyasi qo'llaniladi. 
Barcha o'zgarishlar fizik darajada yuz berdi. Buning sababi shundaki, 
ma'lumotni uzatish tezligi 10 ga oshishi va segment uzunligi 100 m ni ushlab 
turishi bilan chastota polosasining kengayishi tufayli ortgan signalning 
pasayishini qoplash kerak. 
Fizik darajada to'rtta versiya ajralib turadi 
100Base-TX 
- bu eng mashhur versiya. U 100 MGts tarmoqli kengligini 
ta'minlaydigan UTP(
Unshielded twisted pair
)-5 o'ralgan juft kabelida amalga 
oshiriladi va shuning uchun Fast Ethernet uchun ikkita juft sim etarli bo'ladi. 
Ulagichlar talab qilinadigan Ethernet Fast Ethernet mosligini ta'minlaydigan 
10Base-T standartiga mos keladi. FDDI (
Fiber Distributed Data Interface
) 
texnologiyasidan olingan MLT-3 (Multi Level Transmission-3) chiziqli kod 
sifatida ishlatilgan. MLT-3 kodi NRZ (on return to zero) ЧПИ-ning uch 
bosqichli, murakkab versiyasidir. "0" ni uzatishda qiymat o'zgarmaydi, "1" ni 
uzatish paytida qiymatlar V, 0, V, 0, V zanjiri bo'ylab o'zgaradi (10.1-rasm). 

---

74 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
10.1 – rasm. MLT-3 kodi 
Ushbu kod signalning bipolyar tabiati va NRZ xususiyatlariga ko'ra 
kichikroq spektr kengligiga ega. 
Mantiqiy kodlash uchun 4V/5V kod ishlatiladi, bu ketma-ketlikda ko'p 
sonli "0" ning mavjudligini yo'q qiladi. Ushbu kodning mohiyati 10.1-jadvalda 
tushuntirilgan. 
10.1-jadval. 4V/5V kodlash misoli 
Kirish signali 
Chiqish signali 
0000 
11110 
0001 
01001 
0010 
10100 
. . . 
. . . 
11111 
11101 
Chiqish kodi kombinatsiyalarining soni ancha katta bo'lgani uchun, 
"qo'shimcha" kombinatsiyalar taqiqlangan deb hisoblanadi va ularning paydo 
bo'lish signallari xatolarga olib keladi. MLT-3 va 4V/5V kodlarining 
kombinatsiyasi, Manchester kodi bilan taqqoslaganda, tarmoqli kengligini 
teng ravishda kichikroq o'tkazish qobiliyatini 85 marta ta'minlaydi. Buning 
sababi, Manchester kodi uchun minimal impils tezligi soat intervalining 
yarmiga teng, MLT-3 uchun esa ular tengdir (o'sish 2 baravar). 4V/5V kodini 
qo'llash kerakli tezlikni 54 marta 2 54 85 ga kamaytiradi 
100Base-T4 
- ushbuversiyahatto 3-toifadagi (UTP-3) o'ralgan juft 
kabelida ham amalga oshirilishi mumkin, garchi bunday kabelning chastota 
diapazoniatigi 16 MGts bo'lsa ham. Bunday chastota diapazoni bilan 100 
Mbit/s uzatish tezligini ta'minlash uchun quyidagi choralar qo'llaniladi. 
Bir vaqtning o'zida uchta juftlikda bir tomonlama parallel uzatish. 
Bunday holda, zarur tezlik 33,3 Mbit/s gacha tushiriladi. 
8V/6T bipolyar kodni qo'llash, 8 bitli ikkilik kodning kombinatsiyasi uchta 
qiymatga ega bo'lgan oltita belgi bilan uzatilganda: “+”, “-“ va 0. Fizik tezlik 
33,3 Mbit/s 25 Mbit ga etadi. 8V/6T signalining yana bir muhim xususiyati 
shundaki, uning chastota spektri UTP-3 kabeli uchun etarli bo'lgan 16 MGts 

---